Multipl Skleroz (MS Hastalığı) Nedir ?

MS hastalığı (Multipl Skleroz), bağışıklık sisteminin, sinir liflerinin etrafındaki koruyucu tabaka olan miyeline saldırması sonucu ortaya çıkan kronik bir merkezi sinir sistemi hastalığıdır.

En basit tanımıyla, zarar gören sinir lifleri sebebiyle, beyin ile organların haberleşmesinde aksaklıklar olur.

Multipl Skleroz (MS Hastalığı) Belirtileri Nelerdir?

MS’li insanlar çok çeşitli semptomlar yaşarlar. Hastalığın doğası gereği, belirtiler kişiden kişiye geniş ölçüde değişebilir. Ayrıca yıldan yıla, aydan aya ve hatta günden güne belirtiler ve belirtilerin şiddeti değişebilirler.

En sık görülen semptomlardan ikisi yorgunluk ve yürüme güçlüğüdür .

Yorgunluk

MS’li kişilerin yaklaşık yüzde 80’i yorgunluk yaşadığını bildirmiştir. MS ile ortaya çıkan yorgunluk, çalışma ve günlük işlerinizi yapma yeteneğinizi etkileyerek zayıflatıcı olabilir.

Yürüme Güçlüğü

Yürüme güçlüğü, MS ile çeşitli nedenlerden dolayı oluşabilir:

  • Bacaklarınızda veya ayaklarınızdaki uyuşukluk
  • Denge bozukluğu
  • Kas güçsüzlüğü
  • Kas spastisitesi
  • Görme zorluğu
  • Yorgunluk

Yürüme zorluğu, düşme nedeniyle yaralanmalara da neden olabilir.

Görme Problemleri

MS hastalığında sık karşılaşılan problemlerden bir taneside görme sorunlarıdır. Görme sorunları tek bir gözde veya her iki gözde olabilir. Görme problemlerinde genellikle aşağıdaki yakınmalar vardır;

  • Bulanık görme
  • Çift görme
  • Görme kaybı
  • Parlayan ışık benzeri görüntü
  • Belirli bir alanı görememe

Diğer belirtiler

MS’in diğer oldukça yaygın semptomları:

  • Akut veya kronik ağrı
  • Titreme
  • Konsantrasyon, hafıza ve problem çözme becerilerini içeren bilişsel konular
  • Kas spastitesi
  • Baş dönmesi
  • Denge bozukluğu
  • İdrar kaçırma
  • Yutma güçlüğü
  • Cinsel fonksiyon bozuklukları
  • Depresyon

Multipl Skleroz (MS Hastalığı) Türleri Nelerdir?

MS hastalığının 4 alt kategorisi vardır. Bunlar;

Klinik İzole Sendrom (CIS)

Merkezi sinir sistemindeki demiyelinizasyona bağlı, en az 24 saat süren semptomların varlığı ile karakterize olan durumdur. Klinik izole sendrom geçiren hastaların tamamı için MS hastası denilemez. Hastaların semptomları MR incelemelerinde lezyonlarla destekleniyorsa hasta için MS tanısı konulabilir. Ancak MR bulguları ile desteklenemeyen klinik izole sendrom geçirmiş hastaların bir kısmında MS gelişmeyebilir.

Tekrarlayan – Düzelen MS (RRMS)

Hastalığın alevlenmeler ve düzelmeler şeklinde seyreden formdur. MS hastalığının en yaygın şeklidir. Tüm MS vakalarının %85’i RRMS’dir. Hastalık aktivitesinin arttığı dönemler şikayetler şiddetlenir, emisyon dönemlerinde ise şikayetler hafifler veya tamamen ortadan kalkar. Yapılan araştırmalar hastalıktaki şiddetlenme dönemlerinin MR görüntülemelerindeki yeni lezyonların ortaya çıkmasıyla desteklendiğini göstermektedir.

Birincil İlerleyici MS (PPMS)

Hastalıkla ilgili belirtilerin, ilk tanıdan itibaren kademeli olarak kötüye gittiği formdur. Hastalığın stabil kaldığı dönemler olabilir. Bu dönemleri tanımlamak için “aktif” ve “aktif değil” ifadeleri kullanılır. MS hastalarının yaklaşık %15’i PPMS tanısı almaktadır.

İkincil İlerleyici MS (SPMS)

Yineleyen-Düzelen MS (RRMS)’in ilerleyici forma geçmesi anlamına gelir. Engellilik düzeyi kademeli olarak artar ve artma hızında artış gözlemlenir. RRMS hastalarının çok önemli bir bölümünde SPMS’ye geçiş gözlemlenir.

MS Hastalığı (Multipl Skleroz) Nasıl Teşhis Edilir ?

MS hastalığının teşhisinde, öncelikle nörolojik muayene ve klinik öykünün alınması gerekmektedir. Sonrasında doktorunuz sizden aşağıdaki testleri isteyebilir;

  • MRI taraması. MRG ile kontrast madde kullanmak , doktorunuzun beyniniz ve omuriliğinizdeki aktif ve inaktif lezyonları tespit etmesini sağlar .
  • Görsel uyarılmış potansiyel testi. Bu test beyninizdeki elektriksel aktiviteyi analiz etmek için sinir yolaklarının uyarılmasını gerektirir. Geçmişte, beyin sapı işitsel ve duyusal uyarılmış potansiyel testleri de MS tanısında kullanılmıştır.
  • Lomber ponksiyon. Doktorunuz, omurilik sıvınızdaki anormallikleri bulmak için lombar ponksiyon kullanabilir . Bulaşıcı hastalıkların ekarte edilmesine yardımcı olabilir.
  • Kan testleri Doktorlar , benzer semptomları olan diğer koşulları ortadan kaldırmak için kan testlerini kullanır.

MS Hastalığı (Multipl Skleroz) Tedavisi

MS hastalığının henüz kesin bir tedavisi yoktur. Tedaviler amaçlarına göre ikiye ayrılır. Atak esnasında uygulanan tedaviler, atak sıkılığı ve şiddetini azaltmaya yönelik tedaviler.

MS Ataklarının Tedavisi

Pulse Tedavisi : Oral prednizon ve intravenöz metilprednizolon gibi kortikosteroidler, sinir iltihabını azaltmak için yüksek dozlarda verilir. Yan etkileri uykusuzluk, artmış kan basıncı, ruh hali değişiklikleri ve sıvı tutulması olabilir.

Plazmaferez (Plazma Değişimi) : Kanınızın bir kısmının, (plazma) sıvı kısmı alınır ve kan hücrelerinizden ayrılır. Kan hücreleri daha sonra bir protein çözeltisiyle (albümin) karıştırılır ve tekrar vücudunuza verilir. Eğer semptomlarınız yeni, şiddetli ve steroidlere cevap vermediyse plazma değişimi kullanılabilir.

MS Hastalığının Seyrini Değiştirmeye Yönelik Uygulanan Tedaviler

Birincil ilerleyici MS (PPMS) tedavisi için okrelizumab (Ocrevus) FDA onaylı tek tedavi seçeneğidir. Bu tedaviyi alanların, tedavi edilmeyenlere göre hastalığın ilerleme durumu daha düşüktür.

Tekrarlayan – Düzelen MS (RRMS) tedavisi için birden çok tedavi seçeceği mevcuttur.

MS ile ilişkili immün yanıtın çoğu, hastalığın erken aşamalarında meydana gelir. Bu ilaçlarla mümkün olduğunca erken yapılan agresif tedavi nüks oranını düşürebilir ve yeni lezyonların oluşumunu yavaşlatabilir.

MS’i tedavi etmek için kullanılan hastalık modifiye edici tedavilerin çoğu önemli sağlık riskleri taşır. Sizin için doğru tedaviyi seçmek, hastalığın süresi ve ciddiyeti, önceki MS tedavilerinin etkinliği, diğer sağlık sorunları, maliyet ve hamilelik durumu gibi birçok faktörün dikkatlice göz önüne alınmasına bağlı olacaktır.

Tekrarlayan – Düzelen MS (RRMS) için enjekte edilebilir tedavi seçenekleri:

Beta interferonlar (Betaferon, Avonex, Rebif): Bu ilaçlar, MS’i tedavi etmek için en çok reçete edilen ilaçlar arasındadır. Deri altına veya kas içine enjekte edilirler ve relapsların sıklığını ve şiddetini azaltabilirler.

Beta interferonların yan etkileri grip benzeri semptomları ve enjeksiyon bölgesi reaksiyonlarını içerebilir.

Karaciğer enzimlerinizi izlemek için kan testlerine ihtiyacınız olacak, çünkü karaciğer hasarı interferon kullanımının olası bir yan etkisidir. İnterferon alan hastalar, ilacın etkinliğini azaltabilen nötrleştirici antikorlar geliştirebilir.

Glatiramer asetat (Copaxone, Glatopa): Bu ilaç bağışıklık sisteminizin miyeline saldırısını engellemeye yardımcı olabilir ve derinin altına enjekte edilmelidir. Yan etkiler, enjeksiyon bölgesinde cilt tahrişini içerebilir.

Tekrarlayan – Düzelen MS (RRMS) için oral tedavi seçenekleri :

Fingolimod (Gilenya) : Günde bir kez kullanılan bu oral ilaç tedavisi nüks oranını azaltır.

Kalp atışınız yavaşladığından, ilk dozdan sonra altı saat boyunca kalp atışınızı izlemeniz gerekir. Diğer yan etkiler nadir görülen ciddi enfeksiyonlar, baş ağrıları, yüksek tansiyon ve bulanık görmedir.

Dimetil fumarat (Tecfidera) : Günde iki kez kullanılan bu oral ilaç nüksü azaltabilir. Yan etkileri kızarma, ishal, bulantı ve azalmış beyaz kan hücresi sayısı olabilir.

Teriflunomid (Aubagio) : Günde bir kez kullanılan bu oral ilaç nüks oranını azaltabilir. Teriflunomid karaciğer hasarına, saç dökülmesine ve diğer yan etkilere neden olabilir. Gelişmekte olan bir cenine zararlıdır ve gebe kalabilen kadınlar tarafından kullanılmamalıdır.

Siponimod (Mayzent) : Araştırmalar, günde bir kez kullanılan bu oral ilacın nüks oranını azaltabildiğini ve MS’in yavaş ilerlemesine yardımcı olabileceğini göstermektedir. Ayrıca ikincil ilerici MS (SPMS) için onaylanmıştır. Olası yan etkiler viral enfeksiyonlar, karaciğer problemleri ve düşük beyaz kan hücresi sayısıdır. Diğer olası yan etkiler arasında kalp atış hızı değişiklikleri, baş ağrısı ve görme problemleri de vardır. Siponimod gelişmekte olan bir fetusa zararlıdır, bu nedenle hamile veya hamilelik planlayan kadınlar tarafından kullanılmamalıdır.

İnfüzyon tedavileri :

Ocrelizumab (Ocrevus) : Bu insan immünoglobulin antikor ilacı, MS’in hem nüksetme hem de primer progresif formlarını tedavi etmek üzere FDA tarafından onaylanan tek ilaçtır. Klinik çalışmalar, tekrarlayan hastalıkta nüks oranını azalttığını ve hastalığın her iki formunda da sakatlığın kötüleşmesini yavaşlattığını göstermiştir.

Ocrevus, bir doktor tarafından intravenöz infüzyon yoluyla verilir. İnfüzyonla ilişkili yan etkiler, enjeksiyon bölgesinde tahriş, düşük tansiyon, ateş ve bulantı gibi diğerlerini içerebilir. Ocrevus ayrıca, özellikle meme kanseri gibi bazı kanser türlerinin riskini de artırabilir.

Natalizumab (Tysabri) : Bu ilaç, zarar verebilecek immün hücrelerin kan dolaşımınızdan beyninize ve omuriliğinize geçişini engellemek için tasarlanmıştır. Ciddi MS’li bazı insanlar için birinci basamak tedavi veya bazılarında ikinci basamak tedavi olarak kabul edilebilir.

Bu ilaç, PML JC virüsüne neden olan maddeye karşı antikorları pozitif olan insanlarda, progresif multifokal lökoensefalopati (PML) olarak adlandırılan beynin potansiyel olarak ciddi viral bir enfeksiyon riskini arttırır. Antikoru olmayan kişilerin PML riski yoktur.

Alemtuzumab (Campath, Lemtrada) : Bu ilaç, bağışıklık hücrelerinin yüzeyindeki bir proteini hedefleyerek ve beyaz kan hücrelerini baskılayarak MS ataklarını azaltmaya yardımcı olur. Bu etki beyaz kan hücrelerinin neden olduğu potansiyel sinir hasarını sınırlayabilir. Ancak, yüksek tiroid otoimmün hastalıkları riski ve nadir bağışıklık aracılı böbrek hastalığı da dahil olmak üzere enfeksiyon ve otoimmün hastalık riskini de artırır.

Alemtuzumab ile tedavi, art arda beş gün ilaç infüzyonu ve bunu takiben bir yıl sonra üç günlük infüzyon içerir. Alemtuzumab ile infüzyon reaksiyonları yaygındır.

İlaç yalnızca kayıtlı sağlayıcılardan temin edilebilir ve ilaçla tedavi edilen kişilerin özel bir ilaç güvenliği izleme programına kaydedilmesi gerekir.

Mitoksantron : Bu bağışıklık sistemini baskılayan ilaç, kalbe zararlı olabilir ve kan kanserlerinin gelişmesi ile ilişkili olabilir. Sonuç olarak, MS tedavisinde kullanımı son derece sınırlıdır. Mitoxantrone nadiren şiddetli ve ileri düzey MS’i tedavi etmek için kullanılır.

Cem Mersinli, yazılım alanındaki eğitimini 2005 yılında Ege Üniversitesi'nde tamamlamıştır. Sağlık sektörü ve sağlık hizmetleri pazarlaması özel ilgi ve uzmanlık alanları arasında yer almaktadır. Sağlık alanında literatür incelemeleri ve bilimsel çalışmaların takibini yaparak, konsultasyon.net üzerinde güncel içeriklerin paylaşımını planlamaktadır.

CEVAP VER

Please enter your comment!
Please enter your name here