Akut Miyeloid Lösemi

Akut miyeloid lösemi (AML), kemik iliği ve kanı etkileyen bir kanser türüdür. Akut miyelositik lösemi, akut miyelojenöz lösemi, akut granülositik lösemi, akut lenfositik olmayan lösemi gibi çeşitli isimlerle de bilinir. Akut miyeloid lösemi yetişkinlerde en sık görülen lösemi türüdür.

Hastalığın akut olarak adlandırılması hızlı ilerlediği anlamına gelir. Miyeloid veya miyelojenöz terimi, etkilediği hücre tipini ifade eder.

Miyeloid hücreler diğer kan hücrelerinin öncüsüdür. Genellikle bu hücreler kırmızı kan hücrelerine, trombositlere ve beyaz kan hücrelerine dönüşür . Ancak akut miyeloid lösemide, bu hücreler anormal bir şekilde gelişirler.

Akut miyeloid lösemide, miyeloid hücreler mutasyona uğrar ve lösemik patlamalar oluşturur. Bu hücreler normal hücreler gibi işlev görmez. Vücudun normal, sağlıklı hücreler üretmesini engelleyebilirler.

Akut miyeloid lösemi belirtileri

Akut miyeloid löseminin erken evrelerinin genel belirtileri ve semptomları, grip veya diğer yaygın hastalıkları taklit edebilir. Belirti ve semptomlar, etkilenen kan hücresinin tipine göre değişebilir.

Akut miyeloid lösemi belirtileri ve semptomları şunları içerir:

  • Ateş
  • Kemik ağrısı
  • Halsizlik ve yorgunluk
  • Nefes darlığı
  • Soluk ten
  • Sık enfeksiyonlar
  • Kolay morarma
  • Sık burun kanaması ve diş etlerinden kanama gibi olağandışı kanama
  • Ciltte kırmızı lekeler (peteşi)
  • Şişmiş karaciğer veya dalak

Akut miyeloid lösemi nedenleri ve risk faktörleri

Akut miyeloid lösemi, kemik iliğinizdeki gelişen hücrelerin DNA’sına verilen hasardan kaynaklanır. Bu olduğunda, kan hücresi üretimi yanlış olur. Kemik iliği, miyeloblast adı verilen lösemik beyaz kan hücrelerine dönüşen olgunlaşmamış hücreler üretir. Bu anormal hücreler düzgün çalışamaz. Hızla çoğalarak, sağlıklı hücrelerin yerini alır.

Çoğu durumda, lösemiye yol açan DNA mutasyonlarına neyin neden olduğu açık değildir. Radyasyon, bazı kimyasallara maruz kalma ve bazı kemoterapi ilaçları akut miyeloid lösemi için bilinen risk faktörleridir.

Akut miyeloid lösemi riskinizi artırabilecek faktörler şunlardır:

  • Artan yaş : Akut miyeloid lösemi riski yaşla birlikte artar. Akut miyeloid lösemi en çok 65 yaş ve üstü erişkinlerde görülür.
  • Cinsiyet : Erkeklerde akut miyeloid lösemi gelişme olasılığı kadınlara göre daha fazladır.
  • Önceki kanser tedavisi : Bazı kemoterapi ve radyasyon terapisi olan kişilerin akut miyeloid lösemi geliştirme riski daha yüksek olabilir.
  • Radyasyona maruz kalma : Bir nükleer reaktör kazasından kurtulanlar gibi çok yüksek radyasyona maruz kalan insanlarda, akut miyeloid lösemi geliştirme riski yüksektir.
  • Tehlikeli kimyasal maruziyet : Benzen gibi bazı kimyasallara maruz kalma, daha yüksek akut miyeloid lösemi riski ile ilişkilidir.
  • Sigara içmek : Akut miyeloid lösemi, benzen ve kansere neden olan diğer bilinen kimyasalları içeren sigara dumanına bağlıdır.
  • Diğer kan bozuklukları : Miyelodisplazi, miyelofibrozis, polisitemi vera veya trombositemi gibi başka bir kan bozukluğu olan insanlar, akut miyeloid lösemi gelişme riski altındadır.
  • Genetik bozukluklar : Down sendromu gibi bazı genetik bozukluklar artmış akut miyeloid lösemi riski ile ilişkilidir.

Akut miyeloid lösemili birçok insanda bilinen bir risk faktörü yoktur ve risk faktörleri olan birçok insan kanseri asla geliştirmez.

Akut miyeloid lösemi alt türleri

Akut miyeloid lösemi genellikle tümör oluşturmaz. Genellikle kemik iliğinde yaygındır ve bazı durumlarda karaciğer ve dalak gibi diğer organlara yayılmıştır. Bu nedenle akut miyeloid lösemi diğer birçok kanser gibi evrelenmez. Akut miyeloid lösemili bir kişinin prognozu, evre yerine akut miyeloid löseminin alt tipi (laboratuvar testleriyle belirlenir), hastanın yaşı ve diğer laboratuvar test sonuçları gibi diğer bilgilere bağlıdır.

Akut miyeloid löseminin alt tipini bilmek çok önemlidir, çünkü bazen hem hastanın bakış açısını hem de en iyi tedaviyi etkiler. Örneğin, akut promiyelositik lösemi alt tipi genellikle diğer Diğer akut miyeloid lösemi alt tiplerinde kullanılanlardan farklı ilaçlar kullanılarak tedavi edilir. 

Akut miyeloid lösemiyi alt tiplere ayırmak için kullanılan ana sistemlerden ikisi Fransız-Amerikan-İngiliz (FAB) sınıflandırması ve daha yeni olan Dünya Sağlık Örgütü (WHO) sınıflandırmasıdır.

Fransız-Amerikan-İngiliz (FAB) sınıflandırması

1970’lerde, bir grup Fransız, Amerikalı ve İngiliz lösemi uzmanı, löseminin geliştiği hücrenin türüne ve hücrelerin ne kadar olgunlaştığına bağlı olarak AML’yi M0 ila M7 alt tiplerine ayırdı. Bu, büyük ölçüde lösemi hücrelerinin rutin boyamadan sonra mikroskop altında nasıl göründüğüne dayanıyordu.

FAB alt tipiAkut Miyeloid Lösemi Alt Türü
M0Minimal farklılaşma gösteren akut miyeloblastik lösemi
M1Olgunlaşma göstermeyen akut miyeloblastik lösemi
M2Granülositik olgunlaşma gösteren akut miyeloblastik lösemi
M3Akut promyolisitik lösemi
M3vAkut variyant promiyelositer lösemi (mikrogranuler)
M4Akut miyelomonositik lösemi
M4 eosAkut eozinofilik miyelomonositik lösemi
M5aAkut monoblastik lösemi
M5bAkut monositik lösemi
M6Akut eritrolösemi
M7Akut megakaryoblastik lösemi

M0 ila M5 alt tiplerinin tümü, beyaz kan hücrelerinin olgunlaşmamış formlarında başlar. M6 akut miyeloid lösemi, kırmızı kan hücrelerinin çok olgunlaşmamış formlarında başlarken M7 akut miyeloid lösemi, trombosit yapan olgunlaşmamış hücre formlarında başlar.

Dünya Sağlık Örgütü (WHO) sınıflandırması

FAB sınıflandırma sistemi yararlı olabilir, ancak günümüzde prognozu etkilediği bilinen birçok faktörü hesaba katmaz. 2016’da en son güncellenen Dünya Sağlık Örgütü (WHO) sistemi, akut miyeloid lösemiyi daha iyi sınıflandırmaya çalışmak için bu faktörlerden bazılarını içermektedir.

WHO sistemi AML’yi birkaç gruba ayırır:

Bazı genetik anormalliklere sahip akut miyeloid kösemi (gen veya kromozom değişiklikleri)

  • 8 ve 21 kromozomları arasında translokasyonlu akut miyeloid lösemi [t (8; 21)]
  • Kromozom 16 [t (16; 16) veya inv (16)] ‘da translokasyon veya inversiyonlu akut miyeloid lösemi
  • PML-RARA füzyon geni ile APL
  • 9 ve 11 kromozomları arasında translokasyonlu akut miyeloid lösemi [t (9; 11)]
  • 6 ve 9 kromozomları arasında translokasyonlu akut miyeloid lösemi [t (6: 9)]
  • Kromozom 3 [t (3; 3) veya inv (3)] ‘de translokasyon veya inversiyon ile akut miyeloid lösemi
  • 1 ve 22 kromozomları arasında translokasyon ile akut miyeloid lösemi (megakaryoblastik) [t (1:22)]
  • BCR-ABL1 ( BCR-ABL ) füzyon geni ile akut miyeloid lösemi *
  • Mutasyona uğramış NPM1 geni ile akut miyeloid lösemi
  • CEBPA geninin biallelik mutasyonları olan akut miyeloid lösemi (yani genin her iki kopyasındaki mutasyonlar)
  • Mutasyon geçirmiş RUNX1 genine sahip akut miyeloid lösemi *

* Bu hala “geçici bir varlık” dır, yani benzersiz bir grup olduğuna dair yeterli kanıt olup olmadığı henüz açık değildir.

Miyelodisplazi ile ilgili değişikliklere sahip akut miyeloid lösemi

Önceki kemoterapi veya radyasyon ile ilgili akut miyeloid lösemi

Akut miyeloid lösemi aksi belirtilmedikçe (Bu, yukarıdaki gruplardan birine girmeyen ve FAB sınıflandırmasına benzer AML vakalarını içerir.)

  • Minimum farklılaşma ile AML (FAB M0)
  • Olgunlaşmasız AML (FAB M1)
  • Olgunlaşan AML (FAB M2)
  • Akut miyelomonositik lösemi (FAB M4)
  • Akut monoblastik / monositik lösemi (FAB M5)
  • Saf eritroid lösemi (FAB M6)
  • Akut megakaryoblastik lösemi (FAB M7)
  • Akut bazofilik lösemi
  • Miyelofibrozlu akut panmiyeloz

Miyeloid sarkom (granülositik sarkom veya kloroma olarak da bilinir)

Down sendromuna bağlı miyeloid proliferasyonlar

Farklılaşmamış ve bifenotipik akut lösemiler kesinlikle akut miyeloid lösemi değildir, ancak hem lenfositik hem de miyeloid özelliklere sahip lösemilerdir. Bazen karışık fenotip akut lösemiler (MPAL’ler) olarak adlandırılırlar .

Akut miyeloid lösemi teşhisi

Akut miyeloid lösemi belirtileri veya semptomlarınız varsa, doktorunuz aşağıdakiler dahil teşhis testlerine tabi tutulmanızı önerebilir:

  • Kan testleri : Tam kan sayımı ve periferik yayma testinin lösemi tanısındaki yeri büyüktür. Akut miyeloid lösemili çoğu insanda çok fazla beyaz kan hücresi vardır ve yeterli kırmızı kan hücresi ve yeterli trombosit yoktur. Blast hücrelerinin varlığı (normalde kemik iliğinde bulunan ancak kanda dolaşmayan olgunlaşmamış hücreler) akut miyeloid löseminin bir başka göstergesidir.
  • Kemik iliği biyopsisi : Kan testi lösemi tanısı konusunda fikir verebilir, ancak tanıyı doğrulamak için genellikle bir kemik iliği testi gerekir. Kemik iliği biyopsisi sırasında, kemik iliğinizin bir örneğini çıkarmak için bir iğne kullanılır. Genellikle, örnek kalça kemiğinizden (posterior iliak krest) alınır. Numune test için bir patoloji laboratuvarına gönderilir.
  • Lomber ponksiyon (Omurilik sıvısı) : Bazı durumlarda, lösemi hücrelerini kontrol etmek için omuriliğinizin etrafındaki sıvının bir kısmını çıkarmak gerekebilir. Doktorunuz bu sıvıyı belinizdeki omurga kanalına küçük bir iğne sokarak toplayabilir.
  • Genomik testler : Lösemi hücrelerinizin laboratuvar testleri, belirli genleri, kromozom değişikliklerini ve löseminize özgü diğer sorunları tanımlamanın yanı sıra genetik değişiklikler veya mutasyonlar da bulabilir. Bu, prognozunuzu belirlemenize ve tedavinizi yönlendirmenize yardımcı olabilir.

Doktorunuz lösemiden şüphelenirse, kan kanseri konusunda uzmanlaşmış bir doktora (hematolog veya tıbbi onkolog) yönlendirilebilirsiniz.

Akut miyeloid lösemi tedavisi

Akut miyeloid lösemi tedavisi, hastalığın alt tipi, yaşınız, genel sağlığınız ve tercihleriniz dahil olmak üzere çeşitli faktörlere bağlıdır.

Genel olarak, tedavi iki aşamalıdır:

  • Remisyon indüksiyon tedavisi : Tedavinin ilk aşamasının amacı, kan ve kemik iliğinizdeki lösemi hücrelerini öldürmektir. Bununla birlikte, remisyon indüksiyonu genellikle tüm lösemi hücrelerini silmez, bu nedenle hastalığın geri dönmesini önlemek için daha fazla tedaviye ihtiyacınız vardır.
  • Konsolidasyon tedavisi : Remisyon sonrası tedavi, idame tedavisi veya yoğunlaştırma olarak da adlandırılan bu tedavi aşaması, kalan lösemi hücrelerini yok etmeyi amaçlamaktadır. Nüks riskini azaltmak çok önemlidir.

Bu aşamalarda kullanılan terapiler şunları içerir:

  • Kemoterapi : Kemoterapi remisyon indüksiyon tedavisinin ana şeklidir, ancak konsolidasyon tedavisi için de kullanılabilir. Kemoterapi vücudunuzdaki kanser hücrelerini öldürmek için kimyasallar kullanır. Akt miyeloid lösemi hastaları genellikle kemoterapi tedavileri sırasında hastanede kalır, çünkü ilaçlar lösemi hücrelerini öldürme sürecinde birçok normal kan hücresini yok eder. İlk kemoterapi döngüsü remisyona neden olmazsa, tekrarlanabilir.
  • Hedefli tedavi : Hedefli terapi, kanser hücrelerinizdeki belirli güvenlik açıklarına saldıran ilaçlar kullanır. Midostaurin (Rydapt), lösemi hücreleri içindeki bir enzimin etkisini durdurur ve hücrelerin ölmesine neden olur. Midostaurin sadece kanser hücreleri FLT3 mutasyonuna sahip kişiler için yararlıdır. Bu ilaç hap şeklinde uygulanır.
  • Diğer ilaç tedavileri : Arsenik trioksit (Trisenox) ve all-trans retinoik asit (ATRA), tek başına veya promiyelositik lösemi adı verilen belirli bir akut miyeloid lösemi alt tipinin remisyon indüksiyonu için kemoterapi ile kombinasyon halinde kullanılabilen anti-kanser ilaçlarıdır. Bu ilaçlar, belirli bir gen mutasyonuna sahip lösemi hücrelerinin olgunlaşmasına ve ölmesine veya bölünmeyi durdurmasına neden olur.
  • Kemik iliği nakli : Kök hücre nakli de denilen bir kemik iliği nakli konsolidasyon tedavisi için kullanılabilir. Kemik iliği nakli, sağlıklı kemik iliğini rejenere edecek lösemisiz kök hücrelerle değiştirerek sağlıklı kök hücrelerin yeniden kurulmasına yardımcı olur. Bir kemik iliği nakli öncesinde, lösemi üreten kemik iliğini yok etmek için çok yüksek dozlarda kemoterapi veya radyasyon tedavisi alırsınız. Daha sonra uyumlu bir donörden (allojenik transplant) kök hücre infüzyonları alırsınız.Daha önce remisyondaysanız ve sağlıklı kök hücreleriniz çıkarılıp gelecekteki bir nakil için saklandıysa, kendi kök hücrelerinizi (otolog transplant) da alabilirsiniz.
  • Klinik denemeler : Lösemili bazı insanlar, deneysel tedavileri veya bilinen tedavilerin yeni kombinasyonlarını denemek için klinik çalışmalara kaydolmayı seçerler.

Cem Mersinli, yazılım alanındaki eğitimini 2005 yılında Ege Üniversitesi'nde tamamlamıştır. Sağlık sektörü ve sağlık hizmetleri pazarlaması özel ilgi ve uzmanlık alanları arasında yer almaktadır. Sağlık alanında literatür incelemeleri ve bilimsel çalışmaların takibini yaparak, konsultasyon.net üzerinde güncel içeriklerin paylaşımını planlamaktadır.

CEVAP VER

Please enter your comment!
Please enter your name here