Anaplastik büyük hücreli lenfoma (ABHL), nadir görülen bir Non-Hodgkin lenfoma (NHL) türüdür ve T hücreli lenfomanın alt türlerinden biridir. Anaplastik büyük hücreli lenfoma, tüm non-Hodgkin lenfomaların yaklaşık %1’ini ve tüm T hücreli lenfomaların yaklaşık %16’sını oluşturur.
Anaplastik büyük hücreli lenfoma, başlangıçta sıklıkla ciltte, lenf nodlarında daha az sıklıkla diğer organlarda görülür. Deride görünen anaplastik büyük hücreli lenfoma genellikle primer kutanöz anaplastik büyük hücreli lenfoma olarak adlandırılır. Primer kutanöz anaplastik büyük hücreli lenfoma sistemik (tüm vücutta) anaplastik büyük hücreli lenfomadan daha yavaş seyirlidir. Primer kutanöz anaplastik büyük hücreli lenfoma’nın karakteristik özellikleri arasında tekli veya çoklu, ülseratif, kaşıntılı, kırmızı deri lezyonları yer almaktadır. Bu lezyonlar birçok durumda diğer dermatolojik hastalıklarla karıştırılabilir fakat bu lezyonlar aslında anaplastik büyük hücreli lenfoma tümörüdür. Bu deri lezyonları vücudun herhangi bir bölgesinde ortaya çıkabilir. Primer kutanöz anaplastik büyük hücreli lenfomaların sadece %10’u diğer organlarda görülür ve bu durum sistemik anaplastik büyük hücreli lenfoma olarak değerlendirilir.
Primer kutanöz anaplastik büyük hücreli lenfomaların aksine sistemik anaplastik büyük hücreli lenfomalar agresif seyir gösterir.
Sistemik anaplastik büyük hücreli lenfoma, ALK (Anaplastik Lenfoma Kinaz) pozitif ve ALK negatif olmak üzere iki kategoriye ayrılır. ALK pozitif anaplastik büyük hücreli lenfoma genellikle standart kemoterapiye daha iyi cevap verir, uzun süreli remisyon sağlanır. ALK negatif anaplastik büyük hücreli lenfomada başlangıçta tedaviye iyi yanıt verir fakat hastalığın bir süre sonra tekrarlama olasılığı ALK pozitif anaplastik büyük hücreli lenfomaya göre daha yüksektir. Bu yüzden ALK negatif anaplastik büyük hücreli lenfoma remisyondan sonra kök hücre nakli gibi daha agresif bir tedavi protokolü ile tedavi edilir. ALK pozitif anaplastik büyük hücreli lenfoma genellikle çocuklarda ve gençlerde görülürken ALK negatif anaplastik büyük hücreli lenfoma 55 yaş üzeri hastalarda daha sıklıkla görülür. Primer kutanöz anaplastik büyük hücreli lenfoma genellikle ALK negatiftir.
Bir diğer anaplastik büyük hücreli lenfoma türü ise meme implantı ile ilişkili anaplastik büyük hücreli lenfomadır. Meme implantı bulunan bazı hastalarda görülen çok nadir bir anaplastik büyük hücreli lenfoma türüdür. Bu tür implantı olanlar memede ağrı şişlik gibi şikayetlerde meme implantı ilişkili anaplastik büyük hücreli lenfoma şüphesiyle değerlendirilmelidir.
Anaplastik Büyük Hücreli Lenfoma Belirtileri
Çoğu zaman, sistemik anaplastik büyük hücreli lenfomanın ilk belirtisi, boyun, koltuk altı veya kasıktaki lenf bezlerinde şişliktir. Bu büyümüş lenf bezleri genellikle ağrısızdır.
Ayrıca aşağıdaki gibi semptomlarınız olabilir:
- Halsizlik
- Ateş
- İştah kaybı
- Gece terlemeleri
- Kilo kaybı
- Cilt lezyonları
- Memede ağrı, şişlik (Meme implantı olan kişilerde)
Anaplastik Büyük Hücreli Lenfoma Tanısı
Anaplastik büyük hücreli lenfoma tanısı için mutlaka biyopsi gereklidir. Şüpheli cilt dokusu veya lenf bezinin mikroskop altında incelenmesi kesin tanı için gereklidir. Kemik iliği biyopsisi, kan tahlilleri, BT, PET, MRI gibi çeşitli tetkikler hastalığın tanısı ve evrelemesi için faydalıdır.
Anaplastik Büyük Hücreli Lenfoma Tedavisi
Primer kutanöz anaplastik büyük hücreli lenfoma tedavisinde ciltteki lezyonların büyüklüğü önemlidir. Eğer hastalık tek bir lezyon veya tek bir bölge ile sınırlıysa radyasyon tedavisi veya lezyonun cerrahi olarak çıkartılması hastaların %95’inde tam remisyon sağlar. Eğer ciltte birden fazla lezyon varsa yada tekrarlamış bir hastalık varsa radyasyon tedavisi ve sistemik ilaç tedavilerinin kullanılması gereklidir. Radyasyon mevcut lezyonların ortadan kalmasını sağlasada yeni lezyonların oluşma olasılığı üzerinde olumlu bir etkisi yoktur.
Primer kutanöz anaplastik büyük hücreli lenfoma tedavisi hakkında çeşitli çalışma mevcuttur.
Primer kutanöz anaplastik büyük hücreli lenfoma tedavisinde, vorinostat (Zolinza), romidepsin (Istodax) ve beksaroten (Targretin) gibi ilaçlar kullanılmaktadır. Tedavi edilen vakaların %40’ında mükemmel bir uzun vadeli prognoz vardır. Tekrarlayan hastalıklarda ise brentuximab vedotin (Adcetris) başarı sonuçlar sunmaktadır.
Sistemik anaplastik büyük hücreli lenfoma tedavisinde öncelikle CHOP (siklofosfamid, doksorubisin, vinkristin, prednizon) gibi kemoterapi rejimleri kulanılır. Hastalık bu tedavilere başlangıçta oldukça iyi yanıt verir. Ancak ilerleyen dönemlerde hastalığın farklı alt türlere dönüşmesi mümkündür. Bazı durumlarda kemoterapi tedavisinin ardından kök hücre nakli planlanabilir.
Tekrarlayan veya tedaviye yanıt veren (relaps veya refrakter) hastalığın tedavisi için Brentuximab vedotin (Adcetris), romidepsin (Istodax), Belinostat (Beleodaq), pralatrexate (Folotyn) FDA tarafından onaylanmıştır.
Meme implantı ile ilişkili anaplastik büyük hücreli lenfoma tedavisi genellikle cerrahidir. Ameliyatla lenf bezleri, implant ve çevre dokuların çıkarılması gereklidir. Eğer meme dışına yayılım söz konusu ise radyasyon tedavisi, kemoterapi ve/veya brentuximab vedotin tedavi için kullanılabilir.
14 Ocak 2021 tarihinde, ABD Gıda ve İlaç Dairesi (FDA), 1 yaş ve üzeri pediyatrik hastaların ve ALK pozitif nüksetmiş veya refrakter, sistemik anaplastik büyük hücreli lenfoması olan genç yetişkinlerin tedavisi için krizotinib’i (Xalkori) onayladı. Bu, pediatrik anaplastik büyük hücreli lenfoma için onaylanan ilk biyomarker odaklı tedavidir.
Anaplastik Büyük Hücreli Lenfoma İçin İnceleme Aşamasındaki Tedaviler
Klinik çalışmalarda umut vaad eden sonuçlar gösteren çalışmaların bazıları aşağıdaki gibidir;
• Anti-CD30 CAR T hücreleri
• Ceritinib (Zykadia)
• Brentuximab vedotin (Adcetris) ve kemoterapi
• Crizotinib (Xalkori)
• Entrectinib
• Lenalidomid (Revlimid)
• Onalespib
• Rituximab (Rituxan)
Anaplastik Büyük Hücreli Lenfoma Prognozu
Primer kutanöz anaplastik büyük hücreli lenfomada 5 yıllık sağkalım oranı %90 civarındadır. Yeni veriler, primer kutanöz anaplastik büyük hücreli lenfomada geniş uzuv tutulumunun sağkalım üzerinde etkili olduğunu göstermektedir. Geniş uzuv (bacak) tutulumu olan hastalarda 5 yıllık sağkalım %50 civarındadır. Ayrıca geniş uzuv tutulumu daha hızlı hastalık progresyonu ve tedaviye yanıtın azaldığını göstermektedir.
ALK pozitif anaplastik büyük hücreli lenfomada %70-80 arasında değişen 5 yıllık bir sağkalım oranı vardır. ALK negatif anaplastik büyük hücreli lenfomada 5 yıllık sağkalım oranı %15-45 arasında değişmektedir.
Kaynaklar:
1- Anaplastic Large Cell Lymphoma – https://lymphoma.org/aboutlymphoma/nhl/alcl
2- Philippe E, Creech KT, Cook N, Segura J (April 2021). “Recurrent Primary Cutaneous Anaplastic Large Cell Lymphoma With Systemic Involvement: A Case Report and Literature Review”. Cureus. 13 (4):e14284.doi:10.7759/cureus.14284. PMC 8096624. PMID 33968499.
3- Anaplastic Large Cell Lymphoma – https://rarediseases.info.nih.gov/diseases/3112/anaplastic-large-cell-lymphoma
4- FDA approves crizotinib for children and young adults with relapsed or refractory, systemic anaplastic large cell lymphoma – https://www.fda.gov/drugs/resources-information-approved-drugs/fda-approves-crizotinib-children-and-young-adults-relapsed-or-refractory-systemic-anaplastic-large