Atipik Antipsikotikler

Atipik antipsikotikler, halüsinasyonlar, sanrılar, düşünme problemleri, şizofreni gibi psikotik bozuklukları tedavi etmek ve çok rahatsız veya agresif hastalarda sakinleştirici olarak kullanılan bir ilaç sınıfıdır. Atipik antipsikotikler genellikle ikinci nesil antipsikotikler olarak adlandırılır. Tipik antipsikotikler 1950′ lerden beri kullanılmaktadır. Atipik antipsikotikler ise 1980′ lerden sonra tanıtılarak, kullanıma başlamıştır.

Atipik antipsikotikler, beyindeki bazı kimyasal reseptörleri bloke ederek dopamin, asetilkolin, noradrenalin veya serotonin gibi çeşitli nörotransmiterlerin seviyelerini etkileyerek çalışırlar. 

Tipik antipsikotiklerden daha az yan etki görülmektedir. Özellikle ekstrapiramidal semptomlar (EPS) olarak bilinen, hareket bozukluklarıdır ve titreme, Parkinson benzeri semptomlar (titreyerek yürüme, maske benzeri yüz özellikleri) ve geç diskinezi (dudak şapırdatmak veya dili dışarı atmak gibi anormal, tekrarlayan yüz hareketleri) konusunda daha az yan etki görülmektedir.

Atipik antipsikotikler yaygın olarak şunlar için kullanılır:

  • Akut ve kronik psikozların tedavisi (örneğin şizofreni)
  • Akut mani (olanzapin, ketiapin, risperidon)
  • Organik psikozlar (örneğin demansla ilişkili ajitasyon)
  • Çocuklarda şiddetli davranış bozuklukları (risperidon)

Atipik antipsikotiklerin yan etkileri

Her ilaç türü için yan etkiler değişiklik gösterir, ancak hastaların% 10’undan daha azında görülen en yaygın yan etkiler şunlardır:

  • Kilo alma
  • Hipotansiyon
  • Taşikardi
  • Uykusuzluk
  • Ajitasyon
  • Kaygı
  • Baş ağrısı
  • Hiperprolaktinemi

% 1’den daha azında ortaya çıkabilecek nadir ciddi yan etkilerden bazıları şunlardır:

  • Hiperglisemi
  • Distoni
  • Akatizi
  • Parkinsonizm
  • Geç diskinezi
  • Nöroleptik malign sendrom

Atipik Antipsikotik Türleri

Şizofreni, bipolar bozukluk ve diğer akıl hastalıklarının psikotik dönemlerini tedavi etmek için kullanılan birçok farklı atipik antipsikotik vardır. Bunlardan bazıları aşağıda listelenmektedir.

  • Abilify (Aripiprazol) : Aripiprazol, şizofreni ve bipolar bozukluğun tedavisinde kullanılır, ancak majör depresif bozukluğun (MDD) tedavisinde de kullanılabilir. Yan etkiler arasında kilo alımı, baş ağrısı, ajitasyon, anksiyete, uykusuzluk, mide bulantısı, kabızlık ve baş dönmesi sayılabilir.
  • Clozaril (Klozapin) : Tedaviye dirençli şizofreni için tercih edilen seçenek olan Klozapin intihar davranışını azaltabilir. Ciddi yan etkiler arasında agranülositoz (beyaz kan hücrelerinde tehlikeli bir düşüş) ve akut miyokardit (kalp iltihabı) sayılabilir.
  • Geodon (Ziprasidon) : Bu, şizofreni ve manik veya karma bipolar bozukluğun tedavisinde kullanılır. Ayrıca travma sonrası stres bozukluğunu (TSSB) tedavi etmek içinde kullanılmıştır. İlacın baş dönmesine, aritmiye (düzensiz kalp atışı) ve postural hipotansiyona (ayakta dururken kan basıncında düşüş) neden olduğu bilinmektedir.
  • Invega (Paliperidon) : Bu, şizofreniyi tedavi etmek için kullanılır, ancak aynı zamanda şizoaffektif bozukluğu tedavi etmek için resmi bir FDA endikasyonu olan tek oral atipik antipsikotiktir. Invega ayrıca huzursuzluğa, kilo alımına ve sedasyona neden olabilir.
  • Risperdal (Risperidon) : Bu, otizmle ilişkili şizofreni, bipolar bozukluk ve sinirlilik tedavisinde kullanılır. Risperdal, diğer bazı atipik antipsikotiklerden daha az yatıştırıcı olsa da, daha fazla ekstrapiramidal yan etkiye sahip olma eğilimindedir.
  • Seroquel (Ketiapin) : Şizofreni, bipolar ve diğer duygudurum bozukluklarını tedavi etmek için kullanılan Seroquel, güçlü yatıştırıcı etkisi nedeniyle genellikle uykusuzluğu tedavi etmek için kullanılır. Diğer antipsikotik ilaçlarla karşılaştırıldığında Seroquel, motor yan etki insidansının daha düşük olmasına rağmen kilo alımına ve postural hipertansiyona neden olabilir.
  • Zyprexa (Olanzapin) : Bu, şizofreni ve bipolar bozukluğu tedavi etmek için kullanılır. Zyprexa ayrıca önemli kilo artışına ve yüksek kan şekerine neden olabilir (insülin direnci ve diyabet riskini artırır). Bununla birlikte, Zyprexa, diğer atipik antipsikotiklerin çoğundan daha düşük bir ekstrapiramidal etkiye sahiptir.
Cem Mersinli, yazılım alanındaki eğitimini 2005 yılında Ege Üniversitesi'nde tamamlamıştır. Sağlık sektörü ve sağlık hizmetleri pazarlaması özel ilgi ve uzmanlık alanları arasında yer almaktadır. Sağlık alanında literatür incelemeleri ve bilimsel çalışmaların takibini yaparak, konsultasyon.net üzerinde güncel içeriklerin paylaşımını planlamaktadır.

CEVAP VER

Please enter your comment!
Please enter your name here