Beta blokerler, beta adrenoreseptörlere bağlanan ve bu reseptörlerde norepinefrin ve epinefrinin bağlanmasını önleyen bir ilaç sınıfıdır. Beta blokerler, kalbin sempatik stimülasyonunu önler ve kalp atış hızını, kalp kasılmasını, iletim hızını ve miyokardiyal oksijen ihtiyacını azaltır ve egzersiz toleransını artıran gevşeme hızını azaltır. Beta blokerlere, beta adrenerjik bloke edici ajanlar olarakta adlandırılır.
Beta blokerler, non-selektif (nadolol, penbutolol, pindolol, propranolol, sotalol ve timolol gibi hem beta-1 hem de beta-2 reseptörlerini bloke eden) ve kardiyoselektif olanlar (asebutolol, betaksolol, bisoprolol, esmolol ve metoprolol gibi sadece beta-1 reseptör bloke eden) olarak gruplandırılabilir. Atenolol gibi bazıları düşük dozlarda sadece kardiyoselektiftir.
Beta-1 reseptörleri baskın tip olmasına rağmen, beta-1 ve beta-2 reseptörlerinin her ikisi de kalpte bulunur. Beta-2 reseptörleri, kan damarlarında ve hava yollarını kaplayan kasta olduğu gibi vasküler düz kasta bulunur. Bazı beta blokerler (örneğin asebutolol, carteolol, labetalol, penbutolol, pindolol) kısmi agonistler olarak adlandırılır ve norepinefrinin reseptöre bağlanmasını engellerken beta-reseptörünü kısmen aktive ettikleri için intrinsik sempatomimetik aktiviteye (ISA) sahiptirler. Diğerleri (betaksolol, metoprolol, pindolol ve propranolol gibi) membran stabilize edici aktiviteye sahiptir. Karvedilol ve labetalol, beta reseptörlerine ek olarak alfa-1 adrenerjik reseptörleri bloke eder, bu da kan basıncını düşürür ve arterleri daha da vazodilatasyona uğratır.
Beta blokerler ne için kullanılır?
Beta blokerler, anjina pektoris, kalp ritim bozukluğu (aritmi), kalp yetmezliği ve yüksek tansiyonu tedavi etmek için kullanılır. Miyokard enfarktüsünü (kalp krizi) takiben kullanımının hayatta kalımı arttığına yönelik kanıtlar vardır. Bu sebeple kalp krizi sonrası kullanılabilir. Ayrıca bazı tremor türleri ve migren tedavisi içinde kullanılabilir.
Beta blokerlerin yan etkileri
Beta blokerlerin yaygın yan etkileri şunları içerebilir:
- Soğuk eller veya ayaklar
- Yorgunluk
- Kilo alma
Daha az yaygın yan etkiler şunlardır:
- Depresyon
- Nefes darlığı
- Uyku problemi
Beta reseptörlerinin, özellikle non-selektif beta blokerler tarafından bloke edilmesi, bronşlarda daralmaya (hava yollarının daralmasına) neden olabilir. Önceden solunum yolu rahatsızlığı olan kişiler bu konuda daha fazla risk altındadır. Bu yüzden, beta blokerler, ilacın şiddetli astım ataklarını tetikleyebileceği endişesi nedeniyle astımlı kişilerde genellikle kullanılmaz.
Diyabetli kişilerde beta blokerler, çarpıntı gibi düşük kan şekeri belirtilerini engelleyebilir. Şeker hastalığınız varsa ve bir beta bloker kullanıyorsanız kan şekerinizi düzenli olarak kontrol etmeniz önemlidir.
Beta blokerler ayrıca kolesterol ve trigliserit seviyenizi de etkileyebilir. Kanınızdaki bir tür yağ olan trigliseritlerde hafif bir artışa ve “iyi” kolesterolde veya yüksek yoğunluklu lipoprotein (HDL) kolesterolde az bir düşüşe neden olabilirler. Bu değişiklikler genellikle geçicidir.
Beta bloker almayı aniden bırakmamalısınız çünkü bunu yapmak kalp krizi veya başka bir kalp sorunu riskinizi artırabilir.
