Cinsel yolla bulaşan hastalıklar veya cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar, cinsel temas yoluyla bir kişiden diğerine geçen enfeksiyonlardır. Bulaşma genellikle korumasız vajinal, anal ve oral seks yoluyla olur. Ancak bazen farklı yakın fiziksel temas, bazı kişisel eşyaların ortak kullanımı, hamilelik veya doğum sırasında anneden bebeğe, kan nakli veya ortak kullanılan iğneler yoluyla cinsel olmayan yollarla bulaşabilir.
Cinsel yolla bulaşan hastalıklara, bakteriler, virüsler ve parazitler neden olabilir.
20’den fazla cinsel yolla bulaşan hastalık mevcuttur. Sıklıkla karşılaşılan cinsel yolla bulaşan hastalıklar aşağıda listelenmektedir:
- Frengi
- Bel soğukluğu (Gonore)
- HPV enfeksiyonu (Siğil)
- HSV enfeksiyonu (Uçuk)
- AIDS (HIV enfeksiyonu)
- Molluskum Kontagiozum
- Klamidya
- Hepatit B
- Trikomoniyaz
- Şankroid
- Lenfogranuloma venereum
- Granüloma İnguinale (Kasık Granulomu)
Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıkların Belirtileri
Cinsel yolla bulaşan hastalıklar her zaman semptomlara neden olmaz veya sadece hafif semptomlara neden olabilir. Yani bir enfeksiyona sahip olmak ve bunu bilmemek mümkündür. Ancak bunun farkında olmadığınızda yine de başkalarına bulaştırabilirsiniz.
Cinsel yolla bulaşan hastalıkların sıklıkla karşılaşılan belirtileri aşağıda listelenmektedir:
- Penis veya vajinadan olağandışı akıntı
- Genital bölgede yaralar veya siğiller
- Ağrılı veya sık idrara çıkma
- Genital bölgede kaşıntı ve kızarıklık
- Cinsel ilişki sırasında ağrı
- Ağız içinde veya çevresinde kabarcıklar veya yaralar
- Anormal vajinal koku
- Anal kaşıntı, ağrı veya kanama
- Karın ağrısı
- Ateş
Frengi belirtileri
Frengi, bakteriyel bir enfeksiyondur. Sfiliz olarakta adlandırılmaktadır. Genellikle ilk aşamalarında farkedilmez.
Ortaya çıkan ilk semptom, küçük bir yuvarlak yaradır. Cinsel organlarınızda, anüsünüzde veya ağzınızda gelişebilir. Ağrısızdır ama çok bulaşıcıdır.
Frengi belirtileri şunları içerebilir:
- Döküntü
- Halsizlik
- Ateş
- Baş ağrısı
- Eklem ağrısı
- Kilo kaybı
- Saç kaybı
Tedavi edilmezse geç dönem frengi şunlara yol açabilir:
- Görme kaybı
- Duyma yeteneğini yitirmek
- Hafıza kaybı
- Zihinsel sorunlar
- Beyin veya omurilik enfeksiyonları
- Kalp hastalığı
- Ölüm
Yeterince erken yakalanması durumunda, frengi antibiyotiklerle kolayca tedavi edilir. Bununla birlikte, yenidoğanda sifiliz enfeksiyonu ölümcül olabilir. Bu nedenle tüm hamile kadınların sifiliz taramasından geçmesi önemlidir.
Frengi ne kadar erken teşhis edilir ve tedavi edilirse, o kadar az hasar verir.
Bel soğukluğu (Gonore) belirtileri
Başka bir yaygın bakteriyel cinsel yolla bulaşan hastalıkta bel soğukludur. Aynı zamanda gonore olarak da bilinir.
Bel soğukluğu olan birçok kişi hiçbir semptom geliştirmez. Ancak mevcut olduğunda semptomlar şunları içerebilir:
- Penis veya vajinadan beyaz, sarı, bej veya yeşil renkli akıntı
- Seks veya idrara çıkma sırasında ağrı veya rahatsızlık
- Normalden daha sık idrara çıkma
- Cinsel organların etrafında kaşıntı
- Boğaz ağrısı
Tedavi edilmezse gonore şunlara yol açabilir:
Bir annenin doğum sırasında yenidoğana bel soğukluğu geçirmesi mümkündür. Bu olduğunda, bel soğukluğu bebekte ciddi sağlık sorunlarına neden olabilir. Bu nedenle birçok doktor hamile kadınları potansiyel cinsel yolla bulaşan hastalıklar için test yaptırmaya ve tedavi etmeye teşvik eder.
Gonore genellikle antibiyotiklerle tedavi edilebilir.
HPV enfeksiyonu (Siğil) belirtileri
HPV virusü (Human papilloma virus) genital siğillere neden olur. Hem erkekler hemde kadınları etkiler. Kuluçka süresi 2 ay ile 6 yıl arasında değiştiği için uzunca süre belirtisi olmayabilir. Genital bölgede, anüste veya ağızda bir veya birden çok siğile neden olur. Virüsün kesin bir tedavisi yoktur. Siğillerin cerrahi, koterizasyon, dondurma veya lazer gibi tekniklerden biri kullanılarak çıkarılması gerekmektedir.
HSV enfeksiyonu (Uçuk) belirtileri
HSV virusü (herpes simpleks virüsü) yaygın bir cinsel yolla bulaşan hastalıktır. Virüsün sebep olduğu durum uçuk olarak bilinmektedir. HSV-1 ve HSV-2 olmak üzere virüsün iki türü vardır. Her ikiside cinsel yolla bulaşabilir.
HSV-1 ağız bölgesinde uçuğa sebep olur. Bununla birlikte, HSV-1 oral seks sırasında bir kişinin ağzından başka bir kişinin cinsel organlarına da geçebilir. Bu olduğunda, HSV-1 genital herpes’e neden olabilir.
HSV-2 öncelikle genital herpes’e neden olur.
Herpesin en sık görülen semptomu kabarcıklı yaralardır. Genital herpes durumunda, bu yaralar cinsel organların üzerinde veya çevresinde gelişir. Oral uçuklarda ağız üzerinde veya çevresinde gelişirler.
Herpes yaraları genellikle kabuklanır ve birkaç hafta içinde iyileşir.
Hamile bir kadında uçuk varsa, onu rahimdeki fetüsüne veya doğum sırasında yeni doğan bebeğine geçirebilir. Bu konjenital uçuk yeni doğanlar için çok tehlikeli olabilir. Bu nedenle hamile kadınların HSV durumlarından haberdar olmaları faydalıdır.
Herpes için henüz bir tedavi yok. Ancak, bulaşı kontrol etmeye ve uçuk yaralarının ağrısını hafifletmeye yardımcı olacak ilaçlar mevcuttur. Aynı ilaçlar, uçukları cinsel partnerinize geçirme olasılığınızı da azaltabilir.
AIDS (HIV enfeksiyonu) belirtileri
HIV, bağışıklık sistemine zarar verebilir ve diğer virüslere veya bakterilere bulaşma ve belirli kanserlere yakalanma riskini artırabilir. Tedavi edilmezse, AIDS olarak bilinen 3. evre HIV’e yol açabilir. Ancak bugünkü tedavi yöntemleriyle, HIV ile yaşayan birçok insan hiç AIDS geliştirmez.
Erken veya akut evrelerde, HIV semptomlarını grip semptomlarıyla karıştırmak kolaydır. Erken evre belirtiler şunları içerebilir:
- Ateş
- Titreme
- Ağrı ve sızılar
- Şişmiş lenf bezleri
- Boğaz ağrısı
- Baş ağrısı
- Mide bulantısı
- Kızarıklıklar
Bu ilk belirtiler tipik olarak bir ay kadar bir süre içinde ortadan kalkar. Bu noktadan sonra, bir kişi uzun yıllar boyunca ciddi veya kalıcı semptomlar geliştirmeden HIV taşıyabilir. Diğer insanlar, aşağıdakiler gibi spesifik olmayan semptomlar geliştirebilir:
- Tekrarlayan yorgunluk
- Ateş
- Baş ağrısı
- Mide sorunları
Erken ve etkili tedavi, HIV’li kişilerin HIV’sizler kadar uzun yaşamalarına yardımcı olabilir.
Uygun tedavi, bir kişinin HIV’i cinsel partnerine bulaştırma şansını da azaltabilir . Aslında, tedavi potansiyel olarak bir kişinin vücudundaki HIV miktarını saptanamayan seviyelere indirebilir. Tespit edilemeyen seviyelerde, HIV diğer insanlara bulaşamaz.
Gerekli testler yapılmadan, HIV’li birçok insan, hastalığın farkına varamaz. Erken tanı ve tedaviyi teşvik etmek için, 13 ile 64 yaş arasındaki herkesin en az bir kez test yaptırmasını önerilmektedir. HIV riski yüksek olan kişiler, semptomları olmasa bile yılda en az bir kez test edilmelidir .
Test ve tedavideki son gelişmeler sayesinde HIV ile uzun ve sağlıklı bir yaşam sürmek mümkündür.
Molluskum Kontagiozum belirtileri
Molluskum Kontagiozum, insandan insana doğrudan temas ya da virüs bulaşmış eşyalar ile geçer. 10 yaşın üzerindeki tüm yaş gruplarında görülebilir. Molluskum Kontagiozum erişkinde seksüel bulaşma nedeniyle genital bölgede daha sık görülür. Tedavi edilmese bile 6 ay ile 4 yıl içerisinde kendiliğinden iyileşir. Ancak büyük olanlar iz bırakabilir. Bu sebeple koterizasyon ve lazer gibi yöntemlerle çıkarılması etkili bir tedavi yöntemidir. Lokal eritici, destrüktif ilaçlar, antiviral ilaçlar diğer tedavi seçenekleridir.
Klamidya belirtileri
Klamidya, bakterilerin neden olduğu yaygın cinsel yolla bulaşan bir enfeksiyondur. Klamidya hem erkekleri hemde kadınları etkileyebilir. Klamidya enfeksiyonu olan kişilerin yaklaşık %80’inin hiçbir belirtisi yoktur.
Klamidyanın kadınlarda ve erkeklerde görülen belirtileri aşağıda listelenmektedir.
- İdrar yaparken yanma hissi
- Penisten sarı veya yeşil akıntı
- Ağrılı cinsel ilişki ( disparoni )
- Vajinal akıntı
- Alt karında ağrı
- Testislerde ağrı
- Serviks iltihabı ( servisit )
- Düzensiz kanama
Klamidya antibiyotiklerle kolayca tedavi edilebilir.
Hepatit B belirtileri
Hepatit B, hepatit B virüsünün (HBV) neden olduğu bir karaciğer enfeksiyonudur. Hepatit B oldukça bulaşıcıdır. Cinsel ilişki, enfekte kan ve diğer bazı vücut sıvıları ile temas yoluyla yayılır.
Hepatit B belirtileri aşağıda listelenmektedir:
- Halsizlik
- Koyu idrar
- Eklem ve kas ağrısı
- İştahsızlık
- Ateş
- Karın rahatsızlığı
- Zayıflık
- Gözlerin ve cildin sararması (sarılık)
Akut hepatit B genellikle tedavi gerektirmez. Çoğu insan akut bir enfeksiyonu kendi kendine yener. Bununla birlikte, dinlenme ve sıvı alımı iyileşmenize yardımcı olacaktır.
Kronik hepatit B’yi tedavi etmek için antiviral ilaçlar kullanılır. Bunlar virüsle savaşmanıza yardımcı olur. Ayrıca gelecekteki karaciğer komplikasyonları riskini de azaltabilirler.
Trikomoniyaz belirtileri
Trikomoniyaz, genital temas yoluyla bir kişiden diğerine geçebilen küçük bir protozoan organizmadan kaynaklanan enfeksiyondur.
Trikomoniyaz olan kişilerin üçte birinden azında semptomlar gelişir. Semptomlar geliştiğinde aşağıdaki belirtiler görülür:
- Vajina veya penisten akıntı
- Vajina veya penis çevresinde yanma veya kaşıntı
- İdrara çıkma veya seks sırasında ağrı veya rahatsızlık
- Sık idrara çıkma
Trikomoniyaz antibiyotiklerle tedavi edilir.
Şankroid belirtileri
Şankroid, cinsel organlarda veya çevresinde açık yaralara neden olan bakteriyel bir durumdur. Cinsel yolla bulaşan bir hastalıktır.
Şankroid belirtileri aşağıda listelenmektedir:
- Vajina veya peniste ülser şeklinde yara
- Yara olan bölgede kanama veya akıntı
- Cinsel ilişki sırasında veya idrar yaparken yanma ve ağrı
Şankroid antibiyotiklerle ve bazı durumda cerrahi olarak başarılı bir şekilde tedavi edilebilir.
Lenfogranuloma venereum belirtileri
Lenfogranuloma Venereum lenf yollarının bir hastalığıdır. Lenfogranuloma Venereum cinsel yolla bulaşan bir hastalıktır. İlk olarak cinsel yolla bulaşmasının ardından genital bölgede vezikül veya açık yara şeklinde küçük bir yara olarak kendini belli etmektedir. Daha sonrasında inguinal bölgede bulunan lenflerde ve bezelerde şişme ve ilerleyen safhasında fistürleşmesi olarak kendini göstermektedir. Antibiyotiklerle başarılı bir şekilde tedavi edilebilir.
Granüloma inguinale (Kasık Granulomu) belirtileri
Granüloma İnguinale (Kasık Granulomu) cinsel yolla bulaşan bir enfeksiyondur. Donovanoz olarakta adlandırılmaktadır. Anal ve genital bölgelerde lezyonlara neden olur. Başlangıçta küçük bir sivilce gibi görünen lezyon ilerleyen evrede derin ülser veya yaraya dönüşür. Antibiyotiklerle başarılı bir şekilde tedavi edilebilir. Yara izlerinin kalıcı olmaması için tedaviye erken başlamak önemlidir.
Cinsel yolla bulaşan hastalıkların teşhisi
Çoğu durumda, doktorlar cinsel yolla bulaşan hastalıkları yalnızca semptomlara dayanarak teşhis edemezler. Doktorunuz, cinsel yolla bulaşan bir hastalığınız olabileceğinden şüpheleniyorsa, muhtemelen kontrol etmek için testler isteyecektir.
Bu testler aşağıdakileri içerebilir:
- Kan testleri: Kan testleri, birçok cinsel yolla bulaşan hastalığı doğrulamak için en güvenilir yöntemdir.
- İdrar örnekleri: Bazı cinsel yolla bulaşan hastalıklar idrar örneği ile doğrulanabilir.
- Sıvı örnekleri: Açık genital yaralarınız varsa, doktorunuz enfeksiyon tipini teşhis etmek için yaralardan sıvı ve numuneleri test edebilir.
- Kültür testleri: Kan veya diğer testlerle bakteri varlığı saptanırsa, bakterinin türünü tespit etmek için kullanılır.
Cinsel yolla bulaşan hastalıkların tedavisi
Cinsel yolla bulaşan hastalıklar için önerilen tedavi, sahip olduğunuz cinsel yolla bulaşan hastalığa bağlı olarak değişir. Öncelikle cinsel yolla bulaşan hastalığın bakteriyel mi yoksa viral mi olduğunu belirlemek önemlidir. Antibiyotikler bakteriyel enfeksiyonları kolayca tedavi edebilir. Ancak, antibiyotikler viral cinsel yolla bulaşan hastalıkları tedavi edemez. Çoğu viral enfeksiyonun tedavisi yokken, bazıları kendi kendine temizlenebilir. Ve çoğu durumda, semptomları hafifletmek ve bulaşma riskini azaltmak için tedavi seçenekleri mevcuttur.
Örneğin, herpes salgınlarının sıklığını ve şiddetini azaltmak için ilaçlar mevcuttur. Benzer şekilde, tedavi HIV’in ilerlemesini durdurmaya yardımcı olabilir. Ayrıca, antiviral ilaçlar, HIV’i başka birine bulaştırma riskinizi azaltabilir.
