Diffüz Büyük B Hücreli Lenfoma

Lenfoma, hematolojik kanserler arasında en sık görülen hastalıktır. Lenfomaların, Hodgkin lenfoma ve Non-Hodgkin lenfoma (NHL) olmak üzere iki formu vardır. Hastalık en basit tanımıyla, beyaz kan hücresi olan lenfositlerin kontrolsüz biçimde büyümesi ve çoğalması olarak tanımlanabilir. Bu lenfositler vücütta, kan, lenf bezleri, dalak, kemik iliği gibi bir çok organda bulunabilirler.

Lenfomaya dönüşebilecek iki ana tip lenfosit vardır.

  • B lenfositleri (B hücreleri)
  • T Lenfositleri (T Hücreleri)

B Hücreli lenfomalar, T Hücreli lenfomalardan çok daha yaygındır ve tüm Non-Hodgkin lenfomaların (NHL) %92 sini oluşturmaktadırlar. Diffüz Büyük B Hücreli Lenfoma (DBBHL) ise Non-Hodgkin lenfomaların (NHL) en yaygın şeklidir. Yeni tanı konulan B hücreli lenfomaların yaklaşık %22’sini oluşturmaktadırlar.

Diffüz Büyük B Hücreli Lenfoma (DBBHL)’nın ana türe ilave olarak, daha az sıklıkla rastlanan alt türleri mevcuttur. Bu türler şunlardır;

Hastalık çocukluk dahil her yaşta ortaya çıkabilir ve görülme sıklığı yaşla birlikte artar. Tanı alan hastaların yaklaşık yarısı 60 yaşın üzerindedir.

Hem kadınlarda hem erkeklerde görülebilir, erkeklerde görülme sıklığı bir miktar daha fazladır.

Diffüz Büyük B Hücreli Lenfoma Belirtileri

Diffüz büyük b hücreli lenfomanın sıklıkla görülen belirtileri aşağıda listelenmektedir.

  • Büyümüş lenf bezleri
  • Gece terlemeleri
  • Olağandışı kilo kaybı
  • İştah kaybı
  • Aşırı yorgunluk
  • Ateş
  • Aşırı kaşıntı
  • Karın ağrısı
  • Karnın sol tarafında şişlik hissi
  • İshal
  • Dışkıda kan
  • Öksürük
  • Nefes darlığı

Diffüz Büyük B Hücreli Lenfoma Teşhisi ve Evreleme

Diffüz Büyük B Hücreli Lenfoma (DBBHL)’nın tanısında kan tahlilleri, bilgisayarlı tomografi (BT), pozitron emisyon tomografisi (PET/CT), biyopsi gibi yöntemler kullanılır. Hastalığın kesin tanısı ve tür ve alt tür belirlemesi için lenf bezi veya kemik iliği biyopsisi gereklidir.

Kesin tanı konulduktan sonraki süreçte ise ilave tetkikler ile evreleme yapılmaktadır. Evreleme, hastalığın yaygınlığı hakkında fikir sahibi olup, hastalığın olası seyri konusunda fikir edinmek ve tedavi seçeneklerini planlamak açısından önemlidir. Evrelemede genellikle bilgisayarlı tomografi (BT) veya pozitron emisyon tomografisi (PET/CT) kullanılır.

Evrelemede 4 seçenek vardır. Bu seçenekler;

1. Evre: Vücudunuzda sadece bir bölge veya vücudunuzun bir tarafı hastalıktan etkilenmiştir. Bu etkilenen bölgeler lenf nodu, lenf yapısı veya ekstranodal bölgeler olabilir.

2. Evre: İki veya daha fazla lenf nodu bölgesi veya lenf düğümü yapısı hastalıktan etkilenmiştir. Bu aşamada, söz konusu etkilenen alanlar vücudun aynı tarafında yer alır.

3. Evre: Etkilenen lenf nodu bölgeleri ve yapıları vücudun her iki tarafında da yer alır.

4.Evre: Bu evrede etkilenen yerler sadece lenf nodu ve yapıları değildir. Bunların dışında artık hastalık, vücudunuzda bulunan organlarınıza da yayılmıştır. Bu organlar arasında kemik iliğiniz, karaciğeriniz veya akciğerleriniz vardır.

Diffüz Büyük B Hücreli Lenfoma (DBBHL) Tedavisi

Doktorunuzun size önereceği tedavi, hastalığınızın evresine, semptomlarınıza ve genel sağlık durumunuz gibi faktörler göz önüne alınarak planlanacaktır. Erken evre ve ileri evre hastalıklarda farklı tedavi rejimleri uygulanabilmektedir.

Diffüz büyük b hücreli lenfoma kemo-immünoterapi ve ardından ihtiyaç duyulursa radyoterapi ile tedavi edilir.

En sık kullanılan kemoterapi rejimi CHOP (siklofosfamid, doksorubisin, vinkristin, prednisol)’tır. Genellik bu rejim rituximab adı verilen bir antikor terapisi ile birlikte verilir. Bu kombinasyon R-CHOP olarak adlandırılır. R-CHOP, diffüz büyük b hücreli lenfoma için en yaygın kullanılan tedavi rejimidir. Tedavi genellikle hastanede ayakta tedavi şeklinde uygulanır. Hasta ilacını aldıktan sonra aynı gün evine gider. Tedavi periyodu genellikle 3 haftada birdir. Genellikle 4-6 kür olarak uygulanır. Yanıt durumunuza göre doktorunuz 8 küre kadar uygulama önerebilir.

Eğer genel sağlık durumunuz güçlü bir kemoterapi rejimini kaldıramayacak durumdaysa, doktorunuz sizin için daha hafif tedavi rejimleri planlayabilir .Bu tedavi rejimleri;

R-miniCHOP: R-CHOP rejiminde yer alan bazı ilaçların dozunun azaltılması ve çıkarılmasına dayanan tedavi protokolü.
R-CEOP: CHOP rejiminden farklı olarak doksorubisin yerine etoposit kullanılır.

Eğer doktorunuz hastalığınızın tekrarlama riskinin yüksek olduğunu düşünüyorsa veya nüks eden hastalıklarda, size aşağıdaki tedavilerden birini önerebilir.

R-EPOCH: Rituximab, etoposit, prednisol, vinkristin, siklofosfamid, doksorubisin kombinasyonundan oluşmaktadır.
R-CODOX-M / R-IVAC: Rituksimab siklofosfamid, vinkristin, doksorubisin ve metotreksat / rituksimab, ifosfamid, etoposid (VP-16) ve sitarabin (Ara-C) kombinasyonundan oluşmaktadır.
R-ACVBP: Rituksimab, doksorubisin, siklofosfamid, vindesin, bleomisin ve prednizon kombinasyonundan oluşmaktadır.

İleri evre hastalıkta genellikle radyoterapi tedavi seçenekleri arasında yer almaz. Tedavi sonucunda tek bir bölgede kalmış lenfomanız varsa, radyoterapi bu alandaki lenfomanın tedavisi için düşünülebilir.

Diffüz Büyük B Hücreli Lenfoma (DBBHL) Tedavisindeki Gelişmeler

Tüm lenfoma türlerinde olduğu gibi diffüz büyük b hücreli lenfoma tedavisini iyileştirmeye yönelik araştırmalar yoğun bir şekilde devam etmektedir. 2010 yılından itibaren neredeyse her yıl tedavide yeni gelişmeler ve iyileşmeler yaşanmaktadır.

Diffüz büyük b hücreli tedavisinde son yıllarda yaşanan gelişmeler tarihe göre sıralı olarak aşağıda yer almaktadır:

2 Aralık 2021 – ABD Gıda ve İlaç Dairesi (FDA), daha önce tedavi görmemiş en az 6 ay ila 18 yaş arası pediyatrik hastalar için kemoterapi ile kombinasyon halinde bir monoklonal antikor olan rituximab kullanımını onayladığını duyurdu. İleri evreli, CD20 pozitif diffüz büyük B hücreli lenfoma, Burkitt lenfoma ve Burkitt benzeri lenfoma tanısı olan pediatrik hastalar için önemli bir gelişmedir.

23 Nisan 2021 – ABD Gıda ve İlaç Dairesi (FDA), iki veya daha fazla sistemik tedaviden sonra, nükseden veya refrakter diffüz büyük b hücreli lenfoma, düşük dereceli lenfomadan kaynaklanan DBBHL ve yüksek dereceli B hücreli lenfoma olan yetişkin hastalar için CD-19’a yönelik bir antikor ve alkilasyon ajanı konjugatı olan loncastuximab tesirine-lpyl’i (ZYNLONTA, ADC Therapeutics) onayladığını duyurdu.

8 Şubat 2021 – ABD Gıda ve İlaç Dairesi (FDA), kimerik antijen reseptörü (CAR-T) tedavisi lisocabtagene maraleucel’in (liso-cel, Breyanzi) belirli tipte büyük B- olan yetişkin hastaların tedavisi için kullanımını onayladı. Bu tedaviyi kullanabilmek için, en az iki diğer sistemik tedaviye yanıt vermiş veya daha sonra nüksetmiş olmak gereklidir. Liso-cel, diffüz büyük B hücreli lenfoma dahil olmak üzere belirli non-hodgkin lenfoma türleri için FDA tarafından onaylanan dördüncü CAR-T hücre tedavisidir.

31 Temmuz 2020 – ABD Gıda ve İlaç Dairesi (FDA), nükseden veya refrakter diffüz büyük B hücreli lenfomaya sahip yetişkin hastalar için lenalidomid (REVLIMID) ile kombinasyon halinde endike olan CD19’a yönelik sitolitik bir antikor olan tafasitamab-cxix’i (MONJUVI) onayladığını duyurdu.

22 Haziran 2020 – ABD Gıda ve İlaç Dairesi (FDA), foliküler lenfomadan kaynaklanan DBBHL dahil olmak üzere, başka türlü tanımlanmayan, en iki sistemik tedavi almış, relaps veya refrakter diffüz büyük B hücreli lenfoma (DLBCL) olan yetişkin hastaların tedavisi için selinexor’u (XPOVIO) onayladı.

10 Haziran 2019 – ABD Gıda ve İlaç Dairesi (FDA), önceki en az iki tedaviden sonra nükseden veya dirençli diffüz büyük B hücreli lenfoma olan yetişkinlerin tedavisi için polutuzumab vedotin-piiq’i (Polivy) onayladı.

13 Haziran 2018 – ABD Gıda ve İlaç Dairesi (FDA), önceki iki veya daha fazla tedaviden sonra nüksetmiş veya refrakter primer mediastinal büyük B hücreli lenfoması olan yetişkin hastaların tedavisi için pembrolizumab’ı (Keytruda) onayladı.

1 Mayıs 2018 – ABD Gıda ve İlaç Dairesi (FDA), iki veya daha fazla sistemik tedaviden sonra nükseden veya refrakter büyük B hücreli lenfomalı yetişkin hastaların tedavisi için hücre bazlı bir gen tedavisi olan tisagenlecleucel’i (Kymriah) onayladı.

18 Ekim 2017 – ABD Gıda ve İlaç Dairesi (FDA), en az iki farklı tedaviden sonra, yanıt vermeyen veya nüksetmiş diffüz büyük B hücreli lenfoma olan yetişkin hastaları tedavi etmek için hücre bazlı bir gen tedavisi olan aksikabtajen ciloleusel’i (Yescarta) onayladı. Kimerik antijen reseptörü (CAR-T) hücre tedavisi olan Yescarta, FDA tarafından, belirli non-hodgkin lenfoma (NHL) türleri için ilk gen tedavisidir.

2 Ağustos 2017 – ABD Gıda ve İlaç Dairesi (FDA), bir veya daha fazla sistemik tedavinin başarısız olmasından sonra kronik graft versus host hastalığı (cGVHD) olan yetişkin hastaların tedavisi için ibrutinib’i (Imbruvica ) onayladı. Bu, cGVHD tedavisi için FDA onaylı ilk tedavidir.

22 Haziran 2017 – ABD Gıda ve İlaç İdaresi, siklofosfamid, doksorubisin, vinkristin, prednizon (CHOP) veya diğer antrasiklin bazlı kemoterapi rejimleri ile kombinasyon halinde daha önce tedavi edilmemiş yaygın büyük B hücreli lenfomalı yetişkin hastalar için rituksimab ve hiyalüronidaz human (RITUXAN HYCELA, Genentech Inc.) kombinasyonuna düzenli onay verdi.

Diffüz Büyük B Hücreli Lenfoma Prognozu

Rituksimab’ın Diffüz Büyük B Hücreli Lenfoma tedavisine eklenmesi ile tedavi başarısında önemli bir olumlu farklılaşma yaşandı. Yeni tedavi seçenekleri ile 5 yıllık ortalama sağkalım yaklaşım %70 civarındadır. Yaşa göre uyarlanmış skorlama modelinde 5 yıllık sağkalım oranları %83’lere kadar yükselmektedir. Rituksimab öncesinde bu oranlar çok daha düşük sevideydi.

Yaş, hastalığın evresi, serum laktat dehidrojenaz, genel sağlık durumu ve ekstranodal bölge sayısı sağkalım üzerinde önemli faktörlerdir. Düşük risk grubunda %83’lere kadar çıkan 5 yıllık ortalama sağkalım, yüksek risk gruplarında yaklaşık %30’lara kadar düşmektedir.

GCB hücre tipi, ABC tipine göre daha iyi prognoza sahiptir. 

Kaynaklar:

1- PMID: 25385729DOI: 10.1200/JCO.2013.54.9493 – https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25385729/
2- Lymphoma Research Foundation – https://lymphoma.org/aboutlymphoma/nhl/dlbcl/
3- Diffuse large B-cell lymphoma – https://en.wikipedia.org/wiki/Diffuse_large_B-cell_lymphoma
4- PMID: 32464282PMCID: PMC7487775DOI: 10.1016/j.annonc.2020.05.016 – https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32464282/
5- PMID: 22118442DOI: 10.1016/S0140-6736(11)61040-4 – https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22118442/

Cem Mersinli, yazılım alanındaki eğitimini 2005 yılında Ege Üniversitesi'nde tamamlamıştır. Sağlık sektörü ve sağlık hizmetleri pazarlaması özel ilgi ve uzmanlık alanları arasında yer almaktadır. Sağlık alanında literatür incelemeleri ve bilimsel çalışmaların takibini yaparak, konsultasyon.net üzerinde güncel içeriklerin paylaşımını planlamaktadır.

CEVAP VER

Please enter your comment!
Please enter your name here