Hipertansiyon Nedir?

Tansiyon, kanın, damarların duvarına uyguladığı kuvvettir. Hipertansiyon, kanın atardamar duvarlarına uyguladığı kuvvetin ve damarlardan geçen kan miktarının uzun süreli artışı olarak tanımlanmaktadır. Hipertansiyon, yüksek tansiyon veya yüksek kan basıncı olarak da adlandırılmaktadır.

Tansiyon milimetre cıva (mmHg) cinsinden iki değerle ölçülür.

  • Büyük sayı (sistolik basınç): İlk veya büyük sayı, kalbiniz attığında atardamarlarınızdaki basıncı gösterir.
  • Küçük sayı (diyastolik basınç): İkinci veya daha düşük sayı, atardamarlarınızdaki atımlar arasındaki basıncı gösterir.

140/90 mmHg ve üzeri kan basıncı, yüksek tansiyon olarak kabul edilir.

Hipertansiyon, inme, kalp krizi, kalp yetmezliği ve anevrizma dahil olmak üzere kardiyovasküler hastalık için birincil risk faktörüdür. Kan basıncını kontrol altında tutmak, sağlığı korumak ve bu tehlikeli durumların riskini azaltmak için hayati önem taşır.

Hipertansiyon tipik olarak birkaç yıl içinde gelişir. Genellikle, herhangi bir semptom fark edilmez. Ancak semptomlar olmasa bile, yüksek tansiyon kan damalarına ve organlara, özellikle beyin, kalp, göz ve böbreklere zarar verebilir.

Erken teşhis önemlidir. Düzenli tansiyon ölçümleri, sizin ve doktorunuzun herhangi bir değişikliği fark etmenize yardımcı olabilir.

Hipertansiyon belirtileri

Hipertansiyon genellikle sessiz bir durumdur. Birçok insan herhangi bir semptom yaşamaz. Hipertansiyonun şiddetli seviyelere gelerek, semptomların belirginleşmesi, yıllar hatta on yıllar alabilir. Bu nedenle hipertansiyona “sessiz katil” denilmektedir.

Şiddetli hipertansiyon belirtileri şunları içerebilir:

Bu semptomlar acil tıbbi müdahale gerektirir. Hipertansiyonu olan herkeste görülmezler, ancak hipertansiyonun bir belirtisinin ortaya çıkmasını beklemek ölümcül olabilir.

Hipertansiyonunuz olup olmadığını bilmenin en iyi yolu, düzenli kan basıncı ölçümleri almaktır. Çoğu doktor her muayenede tansiyon ölçümü yapar.

Hipertansiyon komplikasyonları

Tansiyonunuz çok yüksekse, damarlara, kalp, beyin, böbrekler ve gözler gibi diğer organlarınıza ekstra yük bindirir.

Kalıcı yüksek tansiyon, aşağıdakiler gibi bir dizi ciddi ve potansiyel olarak yaşamı tehdit eden sağlık durumu riskinizi artırabilir:

  • Kalp hastalığı
  • Kalp krizi
  • İnme
  • Kalp yetmezliği
  • Periferik arter hastalığı
  • Aort anevrizması
  • Böbrek yetmezliği
  • Vasküler demans
  • Hipertansif retinopati

Hipertansiyon risk faktörleri

Hipertansiyon için genel risk faktörleri aşağıda listelenmektedir:

  • Yaş
  • Genetik
  • Aile öyküsü
  • Fazla kilolu veya obez olmak
  • Fiziksel olarak aktif olmamak
  • Tütün kullanmak
  • Diyetinizde çok fazla tuz olması (sodyum)
  • Diyetinizde çok az potasyum olması
  • Çok fazla alkol içmek
  • Stres
  • Bazı kronik hastalıklar

Bazen hamilelik de yüksek tansiyona neden olabilir.

Yüksek tansiyon yetişkinlerde daha yaygın olmasına rağmen, çocuklar da risk altında olabilir. Bazı çocuklar için yüksek tansiyon, böbrekler veya kalp ile ilgili problemlerden kaynaklanır. Ancak giderek artan sayıda çocuk için sağlıksız beslenme ve egzersiz eksikliği gibi kötü yaşam tarzı alışkanlıkları yüksek tansiyona katkıda bulunuyor.

Hipertansiyon türleri

İki tip hipertansiyon vardır. Her türün farklı bir nedeni vardır.

Primer hipertansiyon

Primer hipertansiyon, esansiyel hipertansiyon olarak da adlandırılır. Bu tür hipertansiyon, tanımlanabilir bir neden olmaksızın zamanla gelişir. Çoğu insan bu tip yüksek tansiyona sahiptir.

Araştırmacılar, kan basıncının yavaşça artmasına hangi mekanizmaların neden olduğu konusunda hala net değildir. Rol oynayan faktörler aşağıda listelenmektedir:

  • Genler: Bazı insanlar genetik olarak hipertansiyona yatkındır. Bu, ebeveynlerinizden miras kalan gen mutasyonlarından veya genetik anormalliklerden olabilir.
  • Fiziksel değişiklikler: Vücutta bir şey değişirse, vücut sorunlar yaşamaya başlayabilir. Yüksek tansiyon bu sorunlardan biri olabilir. Örneğin, yaşlanma nedeniyle böbrek fonksiyonlarınızdaki değişikliklerin vücudun doğal tuz ve sıvı dengesini bozabileceği düşünülmektedir. Bu değişiklik vücudunuzun kan basıncının yükselmesine neden olabilir.
  • Çevre: Fiziksel aktivite eksikliği ve yetersiz beslenme gibi sağlıksız yaşam tarzı seçimleri zamanla vücudunuza zarar verebilir. Yaşam tarzı seçimleri kilo problemlerine yol açabilir. Fazla kilolu veya obez olmak hipertansiyon riskinizi artırabilir.

Sekonder hipertansiyon

Sekonder hipertansiyon sıklıkla hızlı bir şekilde ortaya çıkar ve primer hipertansiyondan daha şiddetli hale gelebilir. Sekonder hipertansiyona neden olabilecek birkaç durum şunları içerir:

  • Böbrek hastalığı
  • Obstrüktif uyku apnesi
  • Doğuştan kalp kusurları
  • Tiroidinizle ilgili sorunlar
  • İlaçların yan etkileri
  • Uyuşturucu kullanımı
  • Alkol kullanımı 
  • Adrenal bez sorunları
  • Bazı endokrin tümörler

Hipertansiyon teşhisi

Hipertansiyonu teşhis etmek, kan basıncı ölçümü yapmak kadar basittir. 

Tansiyonunuz yüksekse, doktorunuz birkaç gün veya hafta boyunca düzenli ölçüm yapmanızı isteyebilir. Sadece bir ölçümden sonra hipertansiyon teşhisi nadiren konulur. Kesin tanı için doktorunuzun, problemin sürekliliğini görmesi gerekir. Çünkü, bulunduğunuz ortam, stres durumunuz gibi faktörler yüksek kan basıncına neden olabilir. Ayrıca, kan basıncı seviyeleri günün farklı saatlerinde değişiklik gösterir.

Tansiyonunuz birde çok kez yüksek ölçülürse, doktorunuz altta yatan koşulları ekarte etmek için muhtemelen daha fazla test yapacaktır. Bu testler şunları içerebilir:

  • İdrar tahlili
  • Kolesterol taraması ve diğer kan testleri
  • Elektrokardiyogram ile kalbinizin elektriksel aktivitesinin testi
  • Ekokardiyografi
  • Renal doppler

Bu testler, doktorunuzun yüksek kan basıncınıza neden olan ikincil sorunları belirlemesine yardımcı olabilir. Ayrıca yüksek tansiyonun organlarınız üzerindeki etkilerine de bakabilirler.

Bu süre zarfında doktorunuz hipertansiyonunuzu tedavi etmeye başlayabilir. Erken tedavi, kalıcı hasar riskinizi azaltabilir.

Hipertansiyon tedavisi

Hipertansiyon tedavisinde ilaçlar, kilo kontrolü, yaşam tarzı ve beslenme değişiklikleri kullanılır. Bazı durumlarda kilo kontrolü, yaşam tarzı ve beslenme alışkanlıklarınızı değiştirmek ilaçsız olarak tansiyonunuzun kontrolünü sağlar. Bunların yeterli olmadığı durumlarda ilaç tedavisine ihtiyaç duyulur.

Hipertansiyon tedavisinde kullanılan ilaçlardan bazıları şunlardır:

  • Beta blokerler : Beta blokerler, kalbinizin daha yavaş ve daha az kuvvetle atmasını sağlar. Bu, her atımda atardamarlarınızdan pompalanan kan miktarını azaltır, bu da kan basıncını düşürür. Ayrıca vücudunuzdaki kan basıncınızı yükseltebilecek bazı hormonları da bloke eder.
  • Diüretikler : Vücudunuzdaki yüksek sodyum seviyeleri ve aşırı sıvı kan basıncını artırabilir. Su hapları olarak da adlandırılan diüretikler, böbreklerinizin vücudunuzdaki fazla sodyumu atmasına yardımcı olur. Sodyum ayrıldıkça, kan dolaşımınızdaki ekstra sıvı idrarınıza geçer ve bu da kan basıncınızı düşürmeye yardımcı olur.
  • ACE inhibitörleri : Anjiyotensin, kan damarlarının ve arter duvarlarının sıkılaşmasına ve daralmasına neden olan bir kimyasaldır. ACE (anjiyotensin dönüştürücü enzim) inhibitörleri , vücudun bu kimyasalın çoğunu üretmesini engeller. Bu, kan damarlarının gevşemesine yardımcı olur ve kan basıncını düşürür.
  • Anjiyotensin II reseptör blokerleri: ACE inhibitörleri anjiyotensin oluşumunu durdurmayı amaçlarken, Anjiyotensin II reseptör blokerleri, anjiyotensinin reseptörlere bağlanmasını engeller. Kimyasal olmadan kan damarları daralmaz. Bu damarları gevşetmeye ve kan basıncını düşürmeye yardımcı olur.
  • Kalsiyum kanal blokerleri: Kalsiyum kanal blokerleri, kalsiyumun bir kısmının kalbinizin kalp kaslarına girmesini engeller. Bu, daha az güçlü kalp atışlarına ve daha düşük kan basıncına yol açar. Bu ilaçlar aynı zamanda kan damarlarında da çalışır, gevşemelerine ve kan basıncını daha da düşürmelerine neden olur.
  • Alfa-2 agonistleri: Bu tür ilaçlar, kan damarlarının daralmasına neden olan sinir uyarılarını değiştirir. Bu, kan damarlarının gevşemesine yardımcı olur, bu da kan basıncını düşürür.
Cem Mersinli, yazılım alanındaki eğitimini 2005 yılında Ege Üniversitesi'nde tamamlamıştır. Sağlık sektörü ve sağlık hizmetleri pazarlaması özel ilgi ve uzmanlık alanları arasında yer almaktadır. Sağlık alanında literatür incelemeleri ve bilimsel çalışmaların takibini yaparak, konsultasyon.net üzerinde güncel içeriklerin paylaşımını planlamaktadır.

CEVAP VER

Please enter your comment!
Please enter your name here