İshal nedir?
İshal, dışkılama saysının artması, dışkı kıvamının gevşek, sulu olması ve bağırsak hareketlerinin artması ile karakterize durumdur. Genellikle birkaç gün sürer ve çoğu zaman herhangi bir tedavi olmaksızın kaybolur. İshal akut veya kronik olabilir.
Akut ishal, aniden ortaya çıkar ve genellikle birkaç gün sürer. Viral veya bakteriyel bir enfeksiyon veya gıda zehirlenmesinin bir sonucu olarak akut ishal yaşayabilirsiniz.
Gelişmekte olan bir ülkede tatildeyken bakteri veya parazitlere maruz kaldıktan sonra ishal olduğunuzda ortaya çıkan, gezgin ishali olarak bilinen bir durum bile vardır. Akut ishal oldukça yaygındır.
Kronik ishal, en az dört hafta süren ishali ifade eder. Genellikle çölyak hastalığı veya Crohn hastalığı gibi bir bağırsak hastalığının sonucudur.
İshal neden olur?
Aşağıdaki durumların sonucu olarak ishal yaşayabilirsiniz. İshalin olası nedenleri şunlardır:
- Viral enfeksiyon
- Bakteriyel enfeksiyon
- Antibiyotik kullanımı
- Laktoz intoleransı veya farklı bir gıda intoleransı
- Gıda alerjisi
- Gıda zehirlenmesi
- Bir ilacın yan etkisi
- Bağırsak hastalıkları (Crohn, ülseratif kolit, çölyak)
- Parazit enfeksiyonu
- Safra kesesi veya mide ameliyatı
- Diyabet
- Hipertiroidizm
- Radyasyon tedavisi
- Bazı kanserler
- Müshil kullanımı
Rotavirüs, çocukluk çağı ishalinin yaygın bir nedenidir. Ayrıca salmonella veya E. coli’ye bağlı bakteriyel enfeksiyonlar da yaygındır.
Kronik ishal, irritabl bağırsak sendromu veya inflamatuar bağırsak hastalığı gibi daha ciddi bir durumun belirtisi olabilir. Sık ve şiddetli ishal, bağırsak hastalığının veya fonksiyonel bir bağırsak bozukluğunun belirtisi olabilir.
İshal belirtileri nelerdir?
İshalin birçok farklı belirtisi vardır. Bunlardan sadece birini veya hepsini birlikte yaşayabilirsiniz. Belirtiler nedene bağlıdır. Genellikle, aşağıdakilerden birini veya birkaçını hissedebilirsiniz:
- Sulu, gevşek dışkılama
- Sık tuvalete gitme ihtiyacı
- Mide bulantısı
- Karın ağrısı
- Kramp
- Şişkinlik
- Dehidrasyon
- Ateş
- Dışkıda kan veya mukus
İshalin zararları nelerdir?
İshalin zararları fizyolojik ve sosyal olabilir. Sık tuvalete gitme ihtiyacı, kişinin sosyal hayatını olumsuz etkileyebilir, günlük hayatından geri kalmasını sağlayabilir. Fizyolojik olarak en sık karşılaşılan komplikasyon ise dehidrasyondur. İshalle birlikte vücudun aşırı sıvı kaybetmesi ve ishal nedeniyle bozulan sıvı ve besin alımı sebebiyle vücudun sıvı ve mineral dengesi bozulabilir. Dehidrasyon, zamanında müdahale edilmezse hayatı tehdit edici olabilir.
İshal teşhisi nasıl konur?
İshal teşhisi için, öncelikle doktorunuz bir fizik muayene yapacak ve tıbbi geçmişinizi dikkatle dinleyecektir. Bu aşamada doktorunuz son günlerde yaptığınız seyahatleri, aldığınız ilaçları ve neler yiyip, içtiğinizi soracaktır. İshal teşhisinin en önemli noktası, ishalin nedenini teşhis etmektedir. Bunun için doktorunuz, dışkı, idrar ve kan örneklerini incelemek için laboratuvar testleri isteyebilirler.
Doktorunuzun ishalin nedenini belirlemek için isteyebileceği testler şunları içerebilir:
- Gıda intolerans veya gıda alerji testleri
- Görüntüleme testleri
- Dehidrasyon durumu hakkında ve enfeksiyonla ilgili bilgi verebilecek kan testleri
- Bakteri, parazit veya hastalık belirtilerini kontrol etmek için bir dışkı kültürü
- Bağırsak hastalığı belirtileri için, kolonoskopi veya sigmoidoskopi
Kolonoskopi veya sigmoidoskopi, şiddetli veya kronik ishaliniz varsa bağırsak hastalığınız olup olmadığını belirlemede özellikle yararlıdır.
İshal tedavisi
İshal tedavisinde öncelik kayıp sıvıların yerine konulmasıdır. Bunun için sadece sıvı alımını arttırmanız, doğal mineralli su içmeniz veya eczanelerde satılan elektrolit sıvılarından içmeniz yeterlidir.
Daha ciddi durumlarda, intravenöz tedavi yoluyla sıvı alabilirsiniz. İshalinizin nedeni bakteriyel bir enfeksiyon ise, doktorunuz antibiyotik veya antiviral bir ilaç reçete edebilir.
Ayrıca, ishal genel sağlık durumunuz için risk oluşturuyorsa, doktorunuz bağırsak hareketleri üzerinde etkili olarak ishali durduran bizmut subsalisilat veya loperamid gibi bir ilaç reçete edebilir.
Akut ishallerde probiyotiklerin son derece etkili sonuçları vardır. Saccharomyces boulardii gibi bir suş içeren bir probiyotik, ishalin kontrol altına alınmasında faydalı olabilir.
