Lösemi

Lösemi, vücudunuzdaki beyaz kan hücrelerinin sayısındaki artıştan kaynaklanan bir kan kanseridir. Beyaz kan hücreleri lökosit olarak adlandırılır. Lökositler bağışıklık sistemimizin en önemli unsurudur.  Vücudunuzu bakteri, virüs ve mantarların yanı sıra anormal hücrelerden ve diğer yabancı maddelerden istilaya karşı korurlar. Lösemide lökositler normal şekilde çalışmaz. Çok hızlı bir şekilde bölünebilir ve kontrolsüzce çoğalabilir. Lösemideki kontrolsüzce artan lökositler kırmızı kan hücrelerinin ve trombositlerinde sayısını ve yapısını olumsuz etkileyebilir.

Löseminin birçok farklı türü bulunmaktadır. Lösemi tedavisi hastalığın türüne ve diğer faktörlere bağlı olarak değişiklik gösterebilir.

Lösemi belirtileri

Lösemi semptomları, lösemi tipine bağlı olarak değişir. Yaygın lösemi belirti ve semptomları şunları içerir:

• Gece terlemesi
• Dinlenme ile gitmeyen yorgunluk ve halsizlik
• Nedensiz kilo kaybı
• Kemik ağrısı ve hassasiyet
• Ağrısız, şişmiş lenf düğümleri (özellikle boyun ve koltuk altlarında)
• Genişlemiş dalak ya da karaciğer
• Deride kırmızı lekeler (Peteşi)
• Kolayca kanama ve kolayca morarma
• Ateş veya titreme
• Sık enfeksiyonlar

Lösemi, çeşitli organlara metastaz yapabilir. Yayılan organa göre farklı belirtilere sebep olabilir. Örneğin, kanser merkezi sinir sistemine yayılırsa, baş ağrısı , bulantı ve kusma , konfüzyon , kas kontrolü kaybı ve nöbetlere neden olabilir .

Lösemi, vücudun aşağıdaki bölümlerine etkileyebilir:

• Merkezi sinir sistemi
• Akciğer
• Gastrointestinal sistem
• Kalp
• Böbrekler
• Testisler

Lösemi risk faktörleri

Bazı lösemi tipleri geliştirme riskinizi artırabilecek faktörler şunlardır:

• Önceki kanser tedavisi : Diğer kanserler için belirli tipte kemoterapi ve radyasyon terapisi geçiren kişiler, belirli lösemi tipleri geliştirme riskini arttırır.
• Genetik bozukluklar : Genetik anormallikler lösemi gelişiminde rol oynamaktadır. Down sendromu gibi bazı genetik bozukluklar, artmış lösemi riski ile ilişkilidir.
• Radyasyona maruz kalmak : Yüksek düzeyde radyasyona maruz kalmak lösemi riskini arttırabilir.
• Bazı hematolojik hastalıklar : Myelodisplastik sendrom, myelofibrozis gibi bazı hematolojik hastalıklar yüksek oranda artmış lösemi riskiyle ilişkilidir.
• Bazı kimyasallara maruz kalma : Benzinde bulunan ve kimya endüstrisi tarafından kullanılan benzen gibi bazı kimyasallara maruz kalma, bazı lösemi türlerinde artmış bir risk ile bağlantılıdır.
• Sigara içmek : Sigara içmek akut miyeloid lösemi riskini artırır.
• Ailede lösemi öyküsü : Ailenizin üyelerine lösemi teşhisi konulduysa, hastalık riskiniz artabilir.

Bununla birlikte, bilinen risk faktörleri olan çoğu insan lösemi tanısı almaz. Ve lösemili birçok insanda bu risk faktörlerinden hiçbiri yoktur.

Lösemi türleri

Doktorlar lösemiyi ilerleme hızına ve ilgili hücre türüne göre sınıflandırır.

İlk sınıflandırma türü löseminin ne kadar hızlı ilerlediğidir:

• Akut lösemi : Akut lösemide, anormal kan hücreleri olgunlaşmamış kan hücreleridir (patlamalar). Normal işlevlerini yerine getiremezler ve hızla çoğalırlar, bu nedenle hastalık hızla kötüleşir. Akut lösemi agresif, hızla tedaviye başlanması gerekir.
• Kronik lösemi : Birçok kronik lösemi türü vardır. Bazıları çok fazla hücre üretir ve bazıları çok az hücrenin üretilmesine neden olur. Kronik lösemi daha olgun kan hücrelerini içerir. Bu kan hücreleri daha yavaş çoğalır veya birikir ve bir süre normal işlev görebilir. Bazı kronik lösemi formları başlangıçta erken semptom üretmez ve yıllarca fark edilmeden veya teşhis edilmeden geçebilir.

İkinci sınıflandırma türü, etkilenen beyaz kan hücresi tipine göre yapılır:

• Lenfositik lösemi : Bu tip lösemi, lenfoid veya lenfatik doku oluşturan lenfoid hücreleri (lenfositler) etkiler. Lenfatik doku bağışıklık sisteminizi oluşturur.
• Miyeloid lösemi : Bu tip lösemi miyeloid hücreleri etkiler. Miyeloid hücreler kırmızı kan hücrelerinin, beyaz kan hücrelerinin ve trombositlerin üretiminden sorumludur.

Başlıca lösemi türleri:

• Akut lenfoblastik lösemi (ALL): Bu, küçük çocuklarda en yaygın lösemi türüdür. Tüm yetişkinlerde de görülebilir.
• Akut miyeloid lösemi (AML): Akut miyeloid lösemi yaygın bir lösemi türüdür. Çocuklarda ve yetişkinlerde görülür. Akut miyeloid lösemi yetişkinlerde en sık görülen akut lösemi türüdür.
• Kronik lenfositik lösemi (KLL): En yaygın kronik yetişkin lösemi olan KLL ile, tedaviye ihtiyaç duymadan yıllarca kendinizi iyi hissedebilirsiniz.
• Kronik miyeloid lösemi (KML): Bu tip lösemi esas olarak yetişkinleri etkiler. KML’li bir kişi, lösemi hücrelerinin daha hızlı büyüdüğü bir faza girmeden önce aylar veya yıllar boyunca çok az semptom gösterebilir veya hiç göstermeyebilir.
• Diğer çeşitler: Tüylü hücreli lösemi, miyelodisplastik sendrom ve miyeloproliferatif bozukluklar dahil olmak üzere daha nadir lösemi tipleri mevcuttur.

Lösemi teşhisi

Birçok lösemi türü, hastalığın başlarında belirgin bir semptom göstermediğinden, fizik muayene sırasında veya rutin kan testi sonucunda lösemi tesadüfen teşhis edilebilir.

• Fizik muayene : Doktorunuz anemi sebebiyle soluk cilt, lenf düğümlerinizin şişmesi ve karaciğerinizin ve dalağınızın genişlemesi gibi fiziksel lösemi belirtileri arayacaktır.
• Kan testleri : Kanınızın bir örneğine bakarak, doktorunuz anormal düzeylerde kırmızı, beyaz kan hücreleri veya trombosit olup olmadığını belirleyebilir. Periferik yayma testi kan değerleriniz hakkında daha detalı bilgi verebilir.
• Kemik iliği biyopsisi : Doktorunuz kalça kemiğinizden bir kemik iliği örneğini çıkarmak için bir prosedür önerebilir. Kemik iliği uzun, ince bir iğne kullanılarak çıkarılır. Çıkarılan örnek lösemi hücrelerini aramak için bir laboratuvara gönderilir. Lösemi hücrelerinizin özel testleri, tedavi seçeneklerinizi belirlemek için kullanılan belirli özellikleri ortaya çıkarabilir.
• PET/CT : Kanserin yayılımını değerlendirmek için kullanılır.

Lösemi tedavisi

Bildirilen lösemi insidansı 1950’lerden beri pek değişmese de, daha çok insan tedavideki gelişmeler sayesinde daha uzun süre hayatta kalmaktadır .

Akut lösemi için tedavinin acil amacı remisyondur. Hasta bir hastanede kemoterapi görür ve enfeksiyon olasılığını azaltmak için özel bir odada kalır. Akut lösemi hastalarında çok az sayıda sağlıklı kan hücresi bulunduğundan, kanamayı önlemek veya durdurmak için kan ve trombosit transfüzyonu yapılır. Enfeksiyonu önlemek veya tedavi etmek için antibiyotik alırlar. Tedaviye bağlı yan etkileri kontrol etmek için ilaçlar da verilir.

Akut lösemili kişilerin, birincil tedavi olarak kemoterapi kullanıldığında remisyon kazanması muhtemeldir. Hastalığı kontrol altında tutmak için, kalan malign hücrelerden kurtulmak için 1-4 ay boyunca konsolidasyon kemoterapisi alacaklar.

ALL hastaları genellikle iki yıla kadar aralıklı tedavi alırlar.

Tam bir remisyon elde ettikten sonra, akut miyeloid lösemili (AML) bazı hastalarda allojenik kök hücre nakli gerekebilir. Bu, uyumlu doku tipi ve genetik özelliklere sahip istekli bir donör gerektirir.

Lösemi ile mücadelede kullanılan yaygın tedaviler şunları içerir:

• Kemoterapi : Kemoterapi, lösemi için başlıca tedavi şeklidir. Bu ilaç tedavisi lösemi hücrelerini öldürmek için kimyasallar kullanır. Sahip olduğunuz lösemi türüne bağlı olarak, tek bir ilaç veya ilaç kombinasyonu alabilirsiniz. Bu ilaçlar bir hap şeklinde olabilir veya doğrudan bir damara enjekte edilebilir.
• Biyolojik tedavi : Biyolojik terapi, bağışıklık sisteminizin lösemi hücrelerini tanımasına ve saldırmasına yardımcı olan tedaviler kullanarak çalışır.
• Hedefli tedavi: Hedefli terapi, kanser hücrelerinizdeki belirli güvenlik açıklarına saldıran ilaçlar kullanır. Örneğin, imatinib ilacı, kronik miyeloid lösemili kişilerin lösemi hücreleri içindeki bir proteinin etkisini durdurur. Bu, hastalığı kontrol etmeye yardımcı olabilir.
• Radyasyon tedavisi: Radyasyon tedavisi, lösemi hücrelerine zarar vermek ve büyümelerini durdurmak için X-ışınları veya diğer yüksek enerjili ışınlar kullanır. Radyasyon tedavisi sırasında, büyük bir makine etrafınızda hareket ederken bir masanın üzerinde uzanır ve radyasyonu vücudunuzdaki kesin noktalara yönlendirir.Vücudunuzun belirli bir bölgesinde lösemi hücrelerinin bulunduğu radyasyon alabilir veya tüm vücudunuzda radyasyon alabilirsiniz. Radyasyon tedavisi bir kök hücre nakli için hazırlanmak amacıyla kullanılabilir.
• Kök hücre nakli: Kök hücre nakli, hastalıklı kemik iliğinizi sağlıklı kemik iliği ile değiştirmek için bir prosedürdür.Bir kök hücre nakli öncesinde, hastalıklı kemik iliğinizi yok etmek için yüksek dozlarda kemoterapi veya radyasyon tedavisi alırsınız. Daha sonra kemik iliğinizi yeniden oluşturmanıza yardımcı olan kan oluşturan kök hücreler infüzyonu alırsınız. Bir donörden kök hücre alabilirsiniz veya bazı durumlarda kendi kök hücrelerinizi kullanabilirsiniz.