Morbid obezite, vücut kitle indeksinin (VKİ) 40’tan yüksek olduğu durumdur. Obeziteye bağlı hastalıkların eşlik etmesi durumunda 35’ten yüksek VKİ’ye sahip olan kişilerde morbid obez olarak kabul edilebilir. Morbid obezite, 3. evre obezite olarakta adlandırılır.
VKİ kişinin sağlıklı kilosunda olup olmadığını belirlemek için kullanılan bir ölçektir.
- Normal: 19.0–24.9
- Aşırı kilo : 25.0-29.9
- Obez (evre 1) : 30.0–34.9
- Obez (evre 2) : 35.0–39.9
- Morbid obez (evre 3) : 40.0 veya daha büyük
Morbid obezite, kalp ve damar hastalığı, hipertansiyon, diyabet, eklem ve kas hastalıkları, kanser gibi bir çok hastalık açısından önemli oranda risk artışına sebep olmaktadır.
Morbid obezitede risk faktörleri
Sağlıklı beslenmeyen ve günlük hareketliliğine dikkat etmeyen herkes morbid obezite riski altındadır. Fakat bazı faktörler, kişileri morbid obezite yönünden daha riskli kılar.
- Genetik faktörler : Bazı araştırmalar ailede obezite veya morbid obezite öyküsü olan kişilerin morbid obez olma ihtimalinin daha yüksek olduğunu göstermektedir.
- Kişisel alışkanlıklar : Bir insanın, beslenme şekli, beslenme için seçtiği yiyecekler ve aktivite seviyesi fazla kilolu veya obez olup olmama durumlarını etkiler.
- Zihinsel faktörler : Stres ve anksiyete hem kilo alımına neden olabilir, hem de vücudun daha fazla stres hormonu kortizol üretmesine neden olabilir . Kortizol, yağ depolamasına ve kilo almaya yol açar.
- Uyku alışkanlıkları : Uyku eksikliği, kilo almaya neden olabilir.
- Kadın olmak : Birçok kadın hamilelik kilolarını kaybetmekte zorlanır ve menopoz döneminde kilo almaya eğilimlidir .
- Bazı tıbbi problemler : Bazı tıbbi sorunlar Cushing sendromu veya Prader-Willi sendromu dahil olmak üzere obeziteye neden olabilir .
- Bazı ilaçlar : Antidepresanlar ve beta blokerler kilo alımına neden olabilecek ilaçlardan sadece birkaçıdır.
- Yaşlanma : Yetişkinler yaşlandıkça, metabolizmalarının yavaşlaması ve hareketsiz yaşam tarzları kilo alma olasılığını artırabilir.
Morbid obezitenin zararları
Bir kişi morbid obez olduğunda, ek hastalıklar ve durumlar gelişme riski daha yüksektir. Morbid obezlerde gelişme olasılığı olan hastalıklar şunlardır:
- kalp hastalığı
- anormal kan lipit düzeyi
- tip 2 diyabet
- üreme sorunları
- kireçlenme
- obezite hipoventilasyon sendromu
- inme
- uyku apnesi
- safra kesesi taşları
- bazı kanserler
- metabolik sendrom
Morbid obezite teşhisi
Doktorunuz, kilo seviyenizin geçmişi, kilo verme çabalarınız, yeme ve egzersiz alışkanlıkları hakkında bilgi sahibi olmak isteyecektir. Sonrasında ise sizden bir takım testler isteyecektir.
Öncelikle, doktorunuz obez veya morbid obez olup olmadığınızı belirlemek için vücut kitle indeksinizi ölçebilir.
Vücut kitle indeksiniz doğru mu?
VKİ’nin bir takım dezavantajları vardır. Aslında, VKİ yaklaşık değerleri verir ve vücut yağ oranının kesin bir ölçüsü değildir. Örneğin, vücut geliştiriciler düşük vücut yağına sahipken çok yüksek vücut kitle indekslerine sahip olabilir.
Vücut yağ oranı
Vücut yağ oranı, biyoelektrik empedans kullanan bir cihaz ile ölçülebilir. Bu cihazlar vücudunun yağ olan yüzdesini hesaplamak için kullanılır ve analitik doğruluğu olan sonuçlar üretir. Testi uygulamak son derece basit ve konforludur.
Kan tahlili
Kan tahlili, hastanın hem obeziteye sebep olan fizyolojik bir nedeninin olup olmadığının tespit edilmesi, hem de obezitenin sonuçlarının değerlendirilmesi için kullanılabilir.
Morbid obezite tedavisi
Morbid obezitesi olan bir kişinin kilo vermesi için çeşitli tedavi seçenekleri mevcuttur.
Bu tedavi seçenekleri şunlardır:
- diyet ve egzersiz
- ilaç
- cerrahi
Diyet ve egzersiz
Morbid obezite düzeyine ulaşmış kişilerin beslenme ve yaşam tarzlarını değiştirmeleri çok kolay olmayabilir. Fakat bu değişikliğe uyum sağlamaları durumunda hızla yüksek miktarda kilo verebilme imkanları vardır.
Söz konusu diyet ve egzersiz olunca genel bir plan yerine kişiye özel hazırlanmış bir plan gereklidir. Sıkı kontrol ve motivasyon ile uzman gözetimindeki bir planla hızla kilo kaybı gözlemlenebilir.
Sağlıklı beslenme için aşağıdaki unsurlara dikkat etmek gereklidir:
- yeşil yapraklı sebzeleri tüketmek
- mevsim meyvelerini ölçülü olarak tüketmek
- karbonhidrat alımını kısıtlamak
- şeker miktarını kısıtlamak
- kalori miktarını takip etmek
Vücut yapınıza uygun bir egzersiz planı ise kalori yakımı, yağ yakımı, kas yoğunluğunuzun arttırılması gibi faydalar ile sürecinize olumlu katkılar sunacaktır.
İlaç tedavisi
Obezite tedavisinde kullanılan ilaçların etki mekanizması genellikle yağ emilimini sınırlamak şeklindedir. İlacı kullandığınız dönemde kilo verme yönünde size sağlayacağı faydaların yanında, kilo verme ilaçlarının birçok yan etkiside mevcuttur. Ayrıca ilacın bırakılmasından sonra hızla kilo alımı en büyük riskler arasındadır.
Cerrahi tedavi
Obezite cerrahisi (bariatrik cerrahi), hastanın sindirim sistemine yapılan müdahale ile gıda alım miktarının fiziksel olarak kısıtlanması veya sindirim sürecinin değiştirilmesidir.
Kilo kaybı için uygulanan ameliyatların, ciddi riskleri olabileceği için VKİ 40 ve üzerinde hastalar için uygulanabilir. Eğer hastanın obeziteye bağlı sağlık riskleri yüksekse 35-39,9 arasında VKİ olan hastalara doktor onayı ile obezite cerrahisi uygulanabilir.
En çok uygulanan obezite cerrahisi yöntemleri şunlardır:
- Tüp mide ameliyatı
- Gastrik bypass
- Gastrik bant
- Mide balonu
- Mide botoksu
