Sedef hastalığı (psoriasis), kaşıntılı, kuru pullu kızarıklıklar ile seyreden kronik bir cilt rahatsızlığıdır. Sedef hastalığı oral ve topikal ilaçlarla tedavi edilebilmektedir. Sedef hastalığı tedavisinde kullanılan ilaçlar, antipsoriatik ilaçlar olarak da bilinmektedir.
Kortikosteroidler, asitretin, siklosporin ve metotreksat gibi ilaçlar uzun yıllardır sedef hastalığının tedavisinde kullanılmaktadır. Uzun yıllardır kullanılan tedavilerin yanı sıra, son yıllarda sedef hastalığı ve sedef hastalığında bağışıklık sisteminin oynadığı rol hakkında çok daha fazla şey ortaya çıkarıldı. Bu yeni keşifler, daha güvenli, daha hedefli ve daha etkili sedef hastalığı tedavilerinin bulunmasını sağladı.
Topikal kortikosteroidler, enflamasyonu azaltıcı etkileri dolayısıyla sedef hastalığının şiddetini azaltmada ve tedavi etmede uzun yıllardır kullanılan ilaçlar arasındadır. Topikal kortikosteroidler genellikle kalıcı tedavi sunmaz, kullanımının bırakılmasıyla, hastalık yeniden şiddetlenebilir.
Asitretin, bir A vitamini formu olan bir retinoiddir. Yetişkinlerde şiddetli sedef hastalığını tedavi etmek için kullanılır. Ancak ilacın kullanımının bırakılmasıyla hastalık nüks edebilir.
Siklosporin, immünosupresanlar adı verilen bir ilaç sınıfına dahildir. Bağışıklık sistemini baskılayarak etki eder. Şiddetli sedef hastalığı ve romatoid artrit tedavisinde kullanılır. Sedef hastalığı için genellikle ilacın oral formu kullanılır.
Metotreksat, çeşitli kanser türlerinde kullanılan bir kemoterapi ilacıdır. Şiddetli sedef hastalığı ve romatoid artrit tedavisinde de kullanılmaktadır. Genellikle diğer ilaçlar etkili olmadığında tercih edilir.
Sedef hastalığında kullanılan yeni nesil ilaçlar
Bu ilaçlar vücuda girdikten sonra bağışıklık sisteminin sedef hastalığı semptomlarınıza katkıda bulunan bir bölümünü bloke eder.
Biyolojik maddeler aşağıdakilere müdahale eder:
- Vücutta iltihabı teşvik eden bir protein olan tümör nekroz faktörü alfa (TNF-alfa)
- Beyaz kan hücreleri olan T hücreleri
- Sedef hastalığına karışan sitokinler (küçük iltihaplı proteinler) olan interlökinler
Risankizumab (Skyrizi)
Risankizumab (Skyrizi), Nisan 2019’da Amerika Gıda ve İlaç Dairesi (FDA) tarafından onaylandı .
Fototerapi (ışık tedavisi) veya sistemik tedavi için aday olan orta ve şiddetli plak sedef hastalığı olan kişiler için tasarlanmıştır .
Risankizumab, interlökin-23’ün (IL-23) etkisini bloke ederek çalışır.
Her doz, iki deri altı (deri altı) enjeksiyondan oluşur. İlk iki doz, 4 hafta arayla verilir. Gerisi 3 ayda bir verilir.
Skyrizi’nin ana yan etkileri şunlardır:
- Üst solunum yolu enfeksiyonları
- Enjeksiyon yerinde reaksiyonlar
- Baş ağrısı
- Yorgunluk
- Mantar enfeksiyonları
Certolizumab pegol (Cimzia)
Certolizumab Pegol (Cimzia) daha önce Crohn hastalığı ve psoriatik artrit (PsA) tedavisi için onaylanmıştır. 2018 yılının Mayıs ayında sedef tedavisi içinde onay almıştır.
Cimzia, fototerapi veya sistemik tedavi için aday olan kişilerde orta ve şiddetli plak sedef hastalığını tedavi eder. TNF-alfa proteinini hedefleyerek çalışır.
İlaç iki haftada bir deri altı enjeksiyonu şeklinde verilir.
Cimzia’nın en yaygın yan etkileri şunlardır:
- Üst solunum yolu enfeksiyonları
- Döküntü
- İdrar yolu enfeksiyonları
Tildrakizumab-asmn (Ilumya)
Tildrakizumab-asmn (Ilumya) Mart 2018’de FDA tarafından onaylanmıştır . Fototerapi veya sistemik tedavi için aday olan yetişkinlerde plak sedef hastalığını tedavi etmek için kullanılır.
İlaç, IL-23’ü bloke ederek çalışır.
Ilumya deri altı enjeksiyon olarak verilir. İlk iki enjeksiyon 4 hafta arayla yapılır. Bundan sonra enjeksiyonlar 3 ay arayla yapılır.
Ilumya’nın sık yan etkileri şunlardır:
- Enjeksiyon yerinde reaksiyonlar
- Üst solunum yolu enfeksiyonları
- İshal
Guselkumab (Tremfya)
Guselkumab (Tremfya), Temmuz 2017’de FDA tarafından onaylanmıştır . Fototerapi veya sistemik tedavi için aday olan kişilerde orta ve şiddetli plak sedef hastalığını tedavi etmek için kullanılır.
Tremfya, IL-23’ü hedef alan ilk biyolojiktir.
İlk iki başlangıç dozu 4 hafta arayla verilir. Daha sonra Tremfya, 8 haftada bir deri altı enjeksiyon olarak verilir.
Yaygın yan etkiler şunları içerir:
- Baş ağrısı
- Üst solunum yolu enfeksiyonları
- Enjeksiyon yerinde reaksiyonlar
- Eklem ağrısı
- İshal
- Mide gribi
Brodalumab (Siliq)
Brodalumab (Siliq) Şubat 2017’de FDA tarafından onaylanmıştır. Bu ilaç aşağıdaki kriterleri karşılayan kişiler için kullanılmaktadır:
- Orta ve şiddetli plak sedef hastalığı olanlar
- Fototerapi veya sistemik tedavi için adaylar
- Sedef hastalığı diğer sistemik tedavilere cevap vermeyen kişiler
Sliq, IL-17 reseptörüne bağlanarak çalışır. IL-17 yolu, enflamasyonda rol oynar ve sedef plaklarının gelişimini etkiler.
Siliq, enjeksiyon olarak uygulanır. İlk 3 hafta boyunca haftada bir enjeksiyon olarak uygulanır. Daha sonra her 2 haftada bir enjeksiyon olarak uygulanır.
Diğer biyolojikler gibi Siliq de enfeksiyon riskinizi artırır. Ayrıca, Brodalumab alırken intihar davranışı veya depresyon öyküsü olan kişiler izlenmelidir.
Ixekizumab (Taltz)
Ixekizumab (Taltz), orta ve şiddetli sedef hastalığı olan yetişkinleri tedavi etmek için Mart 2016’da FDA tarafından onaylandı. Fototerapi, sistemik terapi veya her ikisi için aday olan kişilere yöneliktir.
Taltz, IL-17A proteinini hedef alır.
Enjekte edilebilir bir ilaçtır. İlk gününüzde iki enjeksiyon, sonraki 3 ay boyunca 2 haftada bir ve tedavinizin geri kalanı için 4 haftada bir enjeksiyon alacaksınız.
İlacın çalışmaları sırasında katılımcıların çok büyük bölümünde tam yanıt elde edilmiştir.
Taltz’ın yaygın yan etkileri şunları içerir:
- Üst solunum yolu enfeksiyonları
- Enjeksiyon yerinde reaksiyonlar
- Mantar enfeksiyonları
Biyobenzer ilaçlar
Biyobenzer ilaçlar, biyolojiklerle benzer sonuçlar elde etmek için tersine mühendislik yapılarak üretilen ilaçlardır. Biyobenzerlerin avantajı, genellikle orijinal üründen çok daha ucuza mal olmalarıdır.
Adalimumab (Humira) biyobenzerleri
- Adalimumab-adaz (Hyrimoz)
- Adalimumab-adbm (Cyltezo)
- Adalimumab-afzb (Abrilada)
- Adalimumab-atto (Amjevita)
- Adalimumab-bwwd (Hadlima)
Etanercept (Enbrel) biyobenzerleri
- Etanercept-szzs (Erelzi)
- Etanercept-ykro (Eticovo)
Infliximab (Remicade) biyobenzerleri
- Infliximab-abda (Renflexis)
- Infliximab-axxq (Avsola)
- Infliximab-dyyb (Inflectra)
Yeni topikal tedaviler
Halobetasol propiyonat-tazaroten losyon,% 0.01 /% 0.045 (Duobrii)
FDA, Nisan 2019’da, yetişkinlerde plak sedef hastalığının tedavisi için halobetasol propiyonat-tazaroten losyonunu onayladı.
Duobrii, bir kortikosteroidi (halobetasol propiyonat) bir retinoid (tazaroten) ile birleştiren ilk losyondur. Antiinflamatuar kortikosteroid plakları temizlerken, A vitamini bazlı retinoid cilt hücrelerinin aşırı büyümesini sınırlar.
Duobrii, etkilenen cilt bölgelerine günde bir kez uygulanır.
Ana yan etkiler şunlardır:
- Uygulama yerinde ağrı
- Döküntü
- Folikülit veya iltihaplı saç kökleri
- Losyonun uygulandığı cildin aşınması
- Cilt soyma veya deri toplama
Halobetasol propiyonat köpük % 0,05 (Lexette)
Halobetazol propiyonat köpük %0.05, FDA tarafından Mayıs 2018’de onaylandı. Topikal kortikosteroid sınıfında yer alan ilaç, Nisan 2019′ da, Lexette markasıyla satışa sunuldu.
Yetişkinlerde plak sedef hastalığını tedavi etmek için kullanılır. Amacı ciltteki lekeleri yok etmektir.
Günde iki kez köpük ince bir tabaka halinde cilde sürülür. Lexette 2 haftaya kadar kullanılabilir.
Lexette’in en yaygın yan etkileri, uygulama yerinde ağrı ve baş ağrısıdır.
Halobetasol propiyonat losyon % 0.01 (Bryhali)
Halobetasol propiyonat losyon % 0.01 (Bryhali), Kasım 2018’de FDA tarafından onaylanmıştır . Plak sedef hastalığı olan yetişkinler için tasarlanmıştır.
Faydalı olduğu bazı belirtiler şunlardır:
- Kuruluk
- Dökülme
- İltihap
- Plak oluşumu
Bryhali günlük olarak uygulanır. Losyon 8 haftaya kadar kullanılabilir.
En yaygın yan etkiler şunlardır:
- Uygulama yerinde yanma
- Acı
- Kaşıntı
- Kuruluk
- Üst solunum yolu enfeksiyonları
- Yüksek kan şekeri
Betametazon dipropiyonat sprey % 0,05 (Sernivo)
Betametazon dipropiyonat sprey % 0.05 (Sernivo), Şubat 2016’da, FDA tarafından onayladı. Bu topikal ilaç, 18 yaş ve üstü insanlarda hafif ve orta dereceli plak sedef hastalığını tedavi eder.
Sernivo, kaşıntı, pullanma ve kızarıklık gibi sedef hastalığı semptomlarını hafifletmeye yardımcı olur.
Bu kortikosteroid günde iki kez cilde püskürtülür ve sürülür. 4 haftaya kadar kullanılabilir.
En yaygın yan etkiler şunlardır:
- Kaşıntı
- Yanma
- Uygulama yerinde ağrı
- Cilt atrofisi
Çocuklarda sedef hastalığı tedavisi için kullanılan ilaçlar
Öncelerde, yetişkinler için kullanılan ilaçlar, çocuklarda da sedef hastalığını tedavi etmek için kullanılırken, son yıllarda çocukların kullanımı için yeni ilaçlar onaylanmıştır.
Kalsipotrien köpük,% 0.005 (Sorilux)
Kalsipotrien köpük % 0,005 (Sorilux) adı verilen bir D vitamini formu 2019 yılında, saçlı deri ve vücuttaki plak tipi sedef hastalığının tedavisinde kullanılmak üzere onaylanmıştır.
Mayıs 2019’da, 12-17 yaş arası çocuklarda kullanım için onay aldı. Takip eden Kasım ayında, 4 yaş ve üzeri çocuklarda kafa derisi ve vücuttaki plak sedef hastalığının tedavi edilmesi için onaylandı .
Sorilux, sedef hastalığında anormal deri hücresi büyümesini yavaşlatmaya yardımcı olur. Bu köpük, 8 haftaya kadar günde iki kez cildin etkilenen bölgelerine uygulanır. Belirtiler 8 hafta sonra düzelmezse doktorunuza danışın.
En sık görülen yan etkiler uygulama yerinde kızarıklık ve ağrıdır.
Kalsipotrien-betametazon dipropiyonat köpük %0.005 / %0.064 (Enstilar)
Kalsipotrienin-betametazon dipropionat köpük %0.005 / %0.064 (Enstilar), Temmuz 2019 yılında, 12 ve 17 yaş arası gençlerde, plak sedef hastalığı tedavisi için FDA tarafından onaylanmıştır.
Kalsipotrien cilt hücresi büyümesini yavaşlatırken, betametazon dipropiyonat iltihabı azaltmaya yardımcı olur.
Köpük 4 haftaya kadar günlük olarak uygulanır.
En yaygın yan etkiler şunlardır:
- Kaşıntı
- Folikülit
- Kabarık kırmızı yumrular veya kurdeşen ile döküntü
- Sedef hastalığında kötüleşme
Kalsipotrien-betametazon dipropiyonat topikal süspansiyon % 0.005 / % 0.064 (Taklonex)
Kalsipotrien-betametazon dipropiyonat topikal süspansiyon % 0,005 / % 0,064 (Taclonex), vücutta plak sedef hastalığı olan 12-17 yaş arası çocuklarda kullanılmak üzere, Temmuz 2019’da, FDA tarafından onaylandı .
Topikal süspansiyon daha önce kafa derisinde plak sedef hastalığı olan 12 ila 17 yaşları için FDA tarafından onaylanmıştı. Taclonex merhem daha önce ergenler ve plak sedef hastalığı olan yetişkinler için FDA tarafından onaylanmıştı.
Taclonex topikal süspansiyonu 8 haftaya kadar günlük olarak uygulanır. 12-17 yaş arası çocuklar için maksimum haftalık doz 60 gramdır. Yetişkinler için maksimum haftalık doz 100 gram’dır.
En yaygın yan etkiler şunlardır:
- Kaşıntı
- Yanma
- Tahriş
- Kızarıklık
- Folikülit
Ustekinumab (Stelara)
Ustekinumab (Stelara), 12 yaş ve üstü gençler için, Ekim 2017’de FDA tarafından onayladı. Fototerapi veya sistemik tedavi için aday olan orta ve şiddetli plak sedef hastalığı olan gençlerde kullanılabilir.
Stelara, enflamatuar sürecin anahtarı olan iki proteini, IL-12 ve IL-23’ü bloke eder.
Deri altına enjeksiyon olarak verilir. Dozaj, vücut ağırlığına bağlıdır:
- 60 kilogramın (132 lbs.) altında olan gençler için, kilogram başına 0,75 miligram (mg).
- 60 kg (132 lbs.) ile 100 kg (220 lbs.) arasında olan ergenler için 45 mg.
- 100 kg’dan (220 lbs) daha ağır olan ergenler, aynı kilodaki yetişkinler için standart doz olan 90 mg.
İlk iki doz 4 hafta arayla verilir. Bundan sonra ilaç 3 ayda bir verilir.
En yaygın yan etkiler şunlardır:
- Soğuk algınlığı ve diğer üst solunum yolu enfeksiyonları
- Baş ağrısı
- Yorgunluk
Etanercept (Enbrel)
Etanersept’i (Enbrel), Kasım 2016’da, fototerapi veya sistemik tedavi için aday olan 4 ila 17 yaş arası çocuklarda kronik orta ve şiddetli plak sedef hastalığını tedavi etmek için FDA tarafından onayladı.
Enbrel, 2004 yılında plak sedef hastalığı olan yetişkinleri tedavi etmek için ve 1999’da juvenil idiyopatik artritli çocukları tedavi etmek için onaylanmıştır .
Bu enjekte edilebilir ilaç, TNF-alfa aktivitesini azaltarak çalışır.
İlacı çocuklar ve gençler, her hafta vücut ağırlıklarının kilogramı başına 0,8 mg ilaç alırlar. Doktorlarının reçete edeceği maksimum doz, yetişkinler için standart doz olan haftada 50 mg’dır.
En yaygın yan etkiler, enjeksiyon bölgesinde reaksiyonlar ve üst solunum yolu enfeksiyonlarıdır.
Gelecek tedaviler
Sedef hastalığı ile ilgili onaya yaklaşan bir çok ilaç çalıması bulunmaktadır.
Bimekizumab
Bimekizumab, kronik plak sedef hastalığı için bir tedavi olarak test edilen enjekte edilebilir biyolojik bir ilaçtır. IL-17’yi bloke ederek çalışır.
Bimekizumab şu anda faz III çalışmalarındadır. Şimdiye kadar, araştırmalar güvenli ve etkili olduğunu gösterdi.
BE SURE isimli klinik çalışmada, bimekizumab, insanların hastalık şiddetini ölçmek için kullanılan puanlarda en az yüzde 90 iyileşme elde etmelerine yardımcı olmada adalimumab (Humira) ‘dan daha etkiliydi.
Kalsipotrien-betametazon dipropiyonat krem,% 0.005 / % 0.064 (Wynzora)
2019 yılında Wynzora için FDA’ya yeni bir ilaç başvurusu yapıldı. Wynzora, kalsipotrien ve betametazon dipropiyonatı birleştiren, günde bir kez uygulanan bir kremdir.
Bir faz III çalışmada, Wynzora 8 hafta sonra cildi temizlemede Taclonex topikal süspansiyon ve kremaya göre daha etkiliydi.
JAK inhibitörleri
JAK inhibitörleri, başka bir hastalık modifiye edici ilaç grubudur. Vücudun daha fazla iltihaplı protein yapmasına yardımcı olan yolları hedefleyerek çalışırlar.
Zaten tedavi etmek için kullanılıyorlar:
- Psoriatik artrit
- Romatizmal eklem iltihabı
- Ülseratif kolit
- Kronik miyeloproliferatif hastalıklar
Birkaçı, orta ve şiddetli sedef hastalığı için faz II ve faz III denemelerindedir. Sedef hastalığı için çalışılanlar oral ilaçlar tofacitinib (Xeljanz), baricitinib (Olumiant) ve abrocitinibdir. Topikal bir JAK inhibitörü de araştırılmaktadır.
Şimdiye kadar, çalışmalar JAK inhibitörlerinin sedef hastalığı için etkili olduğunu bulmuştur. Mevcut biyolojik ilaçlar kadar güvenlidirler. Bir avantajı, hap şeklinde gelmeleri ve enjeksiyon olarak verilmesi gerekmemesidir.
Şimdiye kadar yapılan çalışmalar kısa sürelidir. JAK inhibitörlerinin daha uzun süre etkili olmaya devam edip etmediğini bilmek için ek araştırmalara ihtiyaç vardır.
