Şeker hastalığı , kan dolaşımınızda glikoz seviyelerinin yükseldiği kronik bir tıbbi durumdur . İnsülin hormonu , glikozun kanınızdan hücrelerinize taşınmasına yardımcı olur ve glikoz burada enerji için kullanılır.
Tip 2 diyabette, hücreler insüline gerektiği gibi yanıt veremez. Hastalığın ilerleyen aşamalarında, vücudun insülin üretimide azalabilir.
Kontrolsüz tip 2 diyabet, kronik olarak yüksek kan glukoz seviyelerine yol açarak, kalp ve damar problemleri başta olmak üzere birçok hastalığa neden olabilmektedir.
Tip-2 Diyabetin Belirtileri
Tip 2 diyabette, vücudunuz glikozu hücrelerinize almak için insülini etkili bir şekilde kullanamaz. Bu, vücudunuzun dokularınızdaki, kaslarınızdaki ve organlarınızdaki alternatif enerji kaynaklarına yönelmesine neden olur. Bu durum çeşitli semptomlara neden olur.
Tip 2 diyabet yavaş gelişebilir. Semptomlar ilk başta hafif ve kısa süreli olabilir. Erken belirtiler arasında şunlar olabilir:
- sürekli açlık
- enerji eksikliği
- yorgunluk
- kilo kaybı
- aşırı susuzluk
- sık idrara çıkma
- ağız kuruluğu
- kaşıntı
- Bulanık görüş
Hastalık ilerledikçe, semptomlar daha şiddetli ve tehlikeli hale gelir.
Kan şekeri seviyeleriniz uzun süredir yüksekse, semptomlar şunları içerebilir:
- maya enfeksiyonları
- yavaş iyileşen kesikler veya yaralar
- cildinizde koyu renkli yamalar
- ayak ağrısı
- ekstremitelerinizde uyuşma,batma hissi – nöropati
Bu semptomlardan iki veya daha fazlasına sahipseniz, doktora başvurmalısınız. Tedavi ve kontrol edilmeyen diyabet hayatı tehdit edebilir.
Tip-2 Diyabetin Nedenleri
İnsülin, pankreas tarafından üretilen bir hormondur. Pankreas ürettiği insülin hormonunu, yemek yerken serbest bırakır ve bu hormon kan dolaşımınızdaki glikozun vücudunuzdaki hücrelere, enerji için kullanıldığı yere nakledilmesine yardımcı olur.
Tip 2 diyabetiniz varsa, vücudunuz insüline dirençli hale gelir . Vücudunuz artık hormonu verimli kullanmıyor ve bu durumda pankreasınızı daha fazla insülin yapmak için daha çok çalışmaya zorlamaktadır.
Zamanla, bu pankreastaki hücrelere zarar verebilir . Sonunda, pankreasınız insülin üretemeyecek hale gelebilir.
Vücudunuz yeterince insülin üretmiyor veya verimli kullanmıyorsa, kan dolaşımınızda glikoz seviyesi yükselir. Bu durum hücrelerinizin enerji ihtiyacını doğru olarak karşılayamamasına sebep olur.
Bu durumun sebepleri arasında pankreastaki hücre disfonksiyonu veya hücre sinyalleşmesi ve regülasyonu yer almaktadır. Ayrıca bazı insanlarda karaciğer çok fazla glikoz üretir, bu durumda tip-2 diyabetin nedenleri arasında yer almaktadır. Tip 2 diyabet gelişiminde genetik yatkınlık ise mutlaka göz önünde bulundurulmalıdır. Genetik yatkınlık obezite, insülin direnci ve diyabet riskini kesinlikle artırır. Ayrıca beslenme alışkanlıkları gibi, sağlıksız gıda tüketimi gibi çevresel tetikleyici faktörler nedenler arasında önemli bir yer tutmaktadır.
Tip-2 Diyabet Tedavisi
Tip-2 diyabet etkili bir şekilde yönetilebilen bir hastalıktır. Doktorunuz size kan şekerinizi ne sıklıkta kontrol etmeniz gerektiğini söyleyecektir. Bu öneriyi mutlaka dikkate almasınız.
Tip 2 diyabeti yönetmek için aşağıdaki ipuçlarını uygulayabilirsiniz:
- Diyetinize lif bakımından zengin ve düşük karbonhidrat içeren yiyecekleri dahil edin . Meyveler, sebzeler ve tam tahıllar yemek, kan şekeri seviyenizi sabit tutmanıza yardımcı olur .
- Düzenli aralıklarla yiyin
- Öğünlerde aşırı yemekten kaçının
- İdeal kilonuzu koruyun ve kalbinizi sağlıklı tutun. Bu, rafine karbonhidratları, tatlıları ve sağlıksız yağları minimumda tutmak anlamına gelir.
- Kalbinizin sağlıklı kalmasına yardımcı olmak için günlük yaklaşık yarım saat aerobik aktivite yapın . Egzersiz , kan şekeri kontrolüne de yardımcı olur.
Doktorunuz çok yüksek veya çok düşük kan şekerinin erken semptomlarını ve her durumda ne yapılacağını açıklayacaktır. Ayrıca, hangi yiyeceklerin sağlıklı ve hangilerinin olmadığını öğrenmenize doktorunuz ve diyetisyeniniz yardımcı olacaktır.
Tip 2 diyabeti olan herkesin insülin kullanması gerekmez. Bazı ilaçlar kan şekerinizin kontrol altına alınmasına yeterli olacaktır.
Tip-2 Diyabet İlaçları
Bazı durumlarda, yaşam tarzı değişiklikleri tip 2 diyabeti kontrol altında tutmak için yeterlidir. Yaşam tarzı değişikliklerinin yeterli olmadığı durumlarda, hastalığı kontrol atlında tutmak için ilaçlar mevcuttur. Bu ilaçlardan bazıları:
- kan şekeri düzeylerinizi düşürebilen ve vücudunuzun insüline verdiği tepkiyi artırabilen metformin – tip 2 diyabet hastalarının çoğu için tercih edilen tedavi
- Vücudunuzun daha fazla insülin yapmasına yardımcı olan oral ilaçlar olan sülfonilüreler
- Pankreasınızı daha fazla insülin salgılaması için uyaran hızlı etkili, kısa süreli ilaçlar olan meglitinidler
- Vücudunuzu insüline daha duyarlı hale getiren tiyazolidindiyonlar
- kan şekeri seviyesini azaltmaya yardımcı olan daha hafif ilaçlar olan dipeptidil peptidaz-4 inhibitörleri
- sindirimi yavaşlatan ve kan glukoz seviyelerini artıran glukagon benzeri peptid-1 (GLP-1) reseptörü agonistleri
- böbreklerin kana glikozu yeniden emmesini ve idrarınıza göndermesini engellemeye yardımcı olan sodyum-glukoz cotransporter-2 (SGLT2) inhibitörleri
Bu ilaçların her biri yan etkilere neden olabilir. Diyabetinizi tedavi etmek için en iyi ilacı veya ilaç kombinasyonunu bulmak biraz zaman alabilir.
Diyabetle birlikte tansiyon ve kolestrol düzeylerinizde sorun varsa, bu sorunlarında tedavi edilmesi önem taşımaktadır.
Vücudunuz yeterince insülin üretemiyorsa, insülin tedavisine ihtiyacınız olabilir.
Tip-2 Diyabet İçin Diyet
Diyet, kalbinizin sağlıklı kalmasını ve kan şekeri seviyesini güvenli ve sağlıklı bir aralıkta tutmak için önemli bir araçtır . Karmaşık veya zor olmak zorunda değildir.
Tip 2 diyabet hastaları için önerilen diyet, hemen hemen herkesin izlemesi gerekenle aynı diyettir . Birkaç önemli noktası bulunmaktadır:
- Programa göre yemek ve atıştırmalıklar yiyin .
- Besin değeri yüksek ve kalorileri düşük olan çeşitli yiyecekler seçin .
- Aşırı yememeye dikkat edin.
- Yiyeceklerin etiketlerini yakından okuyun .
Kaçınılması gereken yiyecekler ve içecekler
Tamamen sınırlandırmanız veya kaçınmanız gereken bazı yiyecek ve içecekler vardır. Bunlar aşağıda listelenmiştir:
- doymuş veya trans yağlar içeren gıdalar
- sığır veya karaciğer gibi etler
- işlenmiş etler
- kabuklu deniz hayvanı
- margarin
- beyaz ekmek, simit gibi unlu mamuller
- işlenmiş atıştırmalıklar
- meyve suları dahil şekerli içecekler
- yüksek yağlı süt ürünleri
- makarna veya beyaz pirinç
Tuzlu yiyeceklerin ve kızarmış yiyeceklerin de az tüketilmesi önerilir.
Seçilecek yiyecekler
Sağlıklı karbonhidratlar size lif sağlayabilir . Seçenekler şunları içerir:
Sağlıklı omega-3 yağ asitleri içeren yiyecekler :
- tuna
- sardalya
- somon
- orkinos
- trança balığı
- keten tohumu
Aşağıdakiler de dahil olmak üzere çeşitli yiyeceklerden sağlıklı tekli doymamış ve çoklu doymamış yağlar alabilirsiniz :
Bu sağlıklı yağlar sizin için iyi olsa da, kalorileri yüksektir. Bu sebeple ölçülü tüketilmesine dikkat edilmelidir. Az yağlı süt ürünleri tercih edildiğinde, yağ alımınızı kontrol altında tutabilirsiniz.
Tip-2 Diyabet Tanısı
Diyabetle ilişkili olabilecek bir şikayetiniz varsa doktorunuza başvurmalısınız. Doktorunuz sizden aşağıdaki testleri isteyebilir.
- Hemoglobin A1C testi. Bu test önceki iki veya üç ay boyunca ortalama kan şekeri seviyelerini ölçer. Diyabet tanısı koymak için en önemli testler arasında yer almaktadır.
- Açlık plazma glukoz testi . Bu test plazmada ne kadar glikoz olduğunu ölçer. Test yapılmadan önce, sekiz saat aç kalmanız gerekmektedir.
- Oral glikoz tolerans testi (Şeker yüklemesi). Bu test sırasında , kanınız üç kez alınır: bir doz glikoz içmeden önce, bir saat sonra ve iki saat sonra. Test sonuçları vücudunuzun içecek öncesi ve sonrasında glikozu nasıl işlediği konusunda bilgi verir.
Tip-2 Diyabet İstatistikleri
Amerika Birleşik Devletleri’ndeki diyabetle ilgili istatistiklere göre:
- 30 milyondan fazla insan diyabet hastası.
- Dört kişiden birinin şeker hastalığı olduğu hakkında hiçbir fikri yok.
- Prediyabet 84,1 milyon yetişkini etkilemektedir ve bunların yüzde 90’ı farkında değildir.
- 2017’de diyabet, doğrudan tıbbi maliyetlerde 327 milyar dolara mal oldu.
- Diyabetli insanlar için ortalama tıbbi harcamalar, diyabetsiz kişilerden yaklaşık 2,3 kat daha yüksektir.
- Diyabet, ölümün altında yatan bir ölüm nedeni olarak ya da buna katkıda bulunan bir ölüm nedeni olarak Amerika Birleşik Devletleri’nde yedinci sırada gelen ölüm nedenidir.
Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre:
- 2014 küresel diyabet prevalansı yetişkinler için yüzde 8,5 idi.
- 1980 yılında, dünyadaki yetişkinlerin yalnızca yüzde 4,7’sinde diyabet vardı.
- Diyabet, 2016 yılında dünya çapında yaklaşık 1,6 milyon ölüme neden oldu.
- Diyabet, yetişkinlerde kalp krizi ve felç riskini neredeyse üç katına çıkarır.
- Diyabet ayrıca böbrek yetmezliğinin önde gelen bir nedenidir.
