Obezite Nedir?
Obezite, vücut kitle indeksinin (VKİ) 30 veya daha fazla olması olarak tanımlanır. Yani vücutta aşırı yağ birikimi ve kilo fazlalığıdır. Obezite, Amerika Birleşik Devletleri ve bir çok ülkede salgın olarak nitelendirilen bir sağlık sorunudur. Tip 2 diyabet, kalp hastalığı ve kanser gibi ciddi bir çok hastalığın en temel risk faktörü arasındadır.
Obezite nedenleri nelerdir?
Günlük aktivitelerinizde yaktığınızdan daha fazla kalori almak (uzun süreli olarak) obeziteye neden olur. Zamanla, bu ekstra kaloriler toplanır ve kilo almanıza neden olur.
Sık karşılaşılan spesifik obezite nedenleri:
- yağlı ve yüksek kalorili gıdaların yoğun tüketimi
- hareketsiz bir yaşam tarzı
- uykusuzluk, kendinizi aç hissetmenize ve yüksek kalorili yiyecekleri yemeye teşvik eden hormonal değişikliklere neden olabilir
- genetik olarak, vücudunuzun yağı ve şekeri işleme metabolizmasındaki sorunlar
- yaşlandıkça daha az kas kütlesi ve daha yavaş metabolik hıza sahip oluruz, bu da kilo almayı kolaylaştırır
- Hamilelik (hamilelik sırasında kazanılan kilo kaybı zor olabilir ve sonunda şişmanlığa neden olabilir)
Bazı tıbbi durumlar da kilo alımına neden olabilir. Bunlar şunlardır:
- Polikistik over sendromu (PKOS) : kadın üreme hormonlarının dengesizliğine neden olan bir durum
- Prader-Willi sendromu: Bir bireyin doğuştan aşırı açlığa neden olduğu nadir bir durum
- Cushing sendromu : Vücudunuzda aşırı miktarda kortizol hormonunun bulunmasından kaynaklanan bir durum
- Hipotiroidi : tiroid bezinin belirli önemli hormonları yeterince üretemediği bir durum
- Osteoartrit: hareketsizliğe ve ağrıya yol açabilecek bir durum
Kimler obezite riski altındadır?
Genetik, çevresel ve psikolojik faktörler bir kişinin obezite riskini artırabilir.
Genetik faktörler
Bazı kişilerde yağ yakma, şeker ve enerji mekanizmalarını etkileyen genetik faktörler mevcuttur. Bu kişiler yapısal olarak obeziteye yatkındır.
Çevresel faktörler
Evde, okulda ve işte içinde bulunduğunuz ortam, ne yediğinizi ve ne kadar aktif olduğunuzu etkileyebilir. İşyerinizin sahip olduğu imkanlar dolayısıyla sağlıklı yiyeceklere kolay ulaşamıyor veya gün içinde sürekli oturarak çalışmak zorun kalıyor olabilirsiniz yada evinizin çevresinde güvenli bir yürüş alanı yoksa yürüyüş yapmak sizin için zor bir hal alıyor olabilir. Bu gibi faktörler hayatın bir parçasıdır ve maalesef obezite sürecini olumsuz etkiler.
Psikolojik ve diğer faktörler
İnsanlar duygusal rahatlama için yiyeceğe yöneldikçe, depresyon kilo alımına bir neden olarak karşımıza çıkar. Bazı antidepresanlar ayrıca kilo alma riskini artırabilir.
Sigarayı bırakmak çok iyi bir şeydir , ancak sigarayı bırakmak kilo almanıza da neden olabilir. Bu nedenle, sigarayı bırakırken, diyetinize ve egzersizinize özen göstermeniz önemlidir.
Ayrıca steroidler veya doğum kontrol hapları gibi ilaçlar kilo almanıza neden olabilir.
Obezite nasıl teşhis edilir?
Obezite, vücut kitle indeksinin 30 veya daha fazla olması olarak tanımlanır. Vücut kitle indeksi, bir kişinin kilosu ve boyu ile hızlıca hesaplanabilir.
Daha doğru bir teşhis için, vücut yağ oranı ve vücut yağ dağılımı ölçümleri, kemik ağırlığı, deri ve vücut sıvıları hesaplanarak daha doğru bir sonuca ulaşılabilir. Ayrıca ultrason, bilgisayarlı tomografi (BT) ve manyetik rezonans görüntüleme (MRG) taramaları gibi tarama testleri tanı için kullanılabilir.
Doktorunuz ayrıca, obezite ile ilişkili sağlık risklerinin yanı sıra obezitenin teşhisine yardımcı olmak için bazı testler isteyebilir. Bunlar, kolesterol ve glukoz seviyeleri, karaciğer fonksiyon testleri, diyabet taraması, tiroid testleri ve elektrokardiyogram gibi kalp testleridir.
Bel çevrenizin ve bel çevrenizdeki yağlanmanın ölçülmesi, obezite ile ilişkili hastalıklar için iyi bir risk göstergesidir.
Obezitenin zararları nelerdir?
Obezite basit kilo alımından çok daha fazlasıdır. Yüksek orandaki vücut yağıdolaşım sistemimize, iç organlarımıza ve kemiklerimize zarar verir. Aynı zamanda, bir kanser nedeni olduğu düşünülen vücuttaki iltihabı da arttırır. Obezite aynı zamanda tip 2 diyabetin ana nedenidir.
Obezite, bazıları hayatı tehdit edici olan bir dizi sağlık komplikasyonuyla ilişkilendirilmiştir:
- tip 2 diyabet
- kalp hastalığı
- yüksek tansiyon
- bazı kanserler ( meme , kolon ve endometrial )
- inme
- safrakesesi rahatsızlığı
- karaciğer yağlanması
- yüksek kolestorol
- uyku apnesi ve diğer solunum problemleri
- artrit
- kısırlık
Obezite nasıl tedavi edilir?
Obezite probleminiz varsa öncelikle sürece bir dahiliye veya endokrinoloji hekimine başvurarak başlayabilirsiniz. Hekiminiz kilo vermenize engel teşkil eden veya kilo alımını teşvik eden herhangi bir sağlık sorununuz olup olmadığı yönünden sizi değerlendirecektir. Böyle bir sorun varsa öncelikle bunun tedavi edilmesi gerekmektedir.
Doktor kontrolünden sonra, diyetisyen kontrolünde beslenme ve yaşam tarzı düzenlemeleri, psikolojik destek, tıbbi tedaviler ve obezite cerrahisi tedavi seçenekleri arasında düşünülebilir.
Yaşam tarzı değişiklikleri
Diyetisyeniniz sizi daha iyi yemek seçenekleri konusunda bilgilendirir ve sizin için işe yarayan sağlıklı bir beslenme planı geliştirmeye yardımcı olabilir. Sağlıklı bir beslenme programına ilave olarak, doğru yapılandırılmış bir egzersiz programı ve arttırılmış günlük aktivite gücünüzü, dayanıklılığınızı ve metabolizmanızı geliştirmenize yardımcı olarak, obeziteden kurtulmanıza fayda sağlayacaktır.
Psikolojik danışmanlık veya destek grupları sizi olumsuz etkileyen tetikleyicileri belirleyebilir ve her türlü endişe, depresyon veya duygusal beslenme sorunları ile başa çıkmanıza yardımcı olabilir.
Tıbbi tedavi
Diyet ve egzersizin yeterli olmadığı durumlarda, doktorunuz bazı zayıflama ilaçları reçete edebilir. İlaçla tedavi, genellikle obezite ile ilgili sağlık sorunlarının ortaya çıkması durumunda başvurulan bir yöntemdir. İlaç tedavisine başlamak için vücut kitle indeksinizin en az 27 olması gerekmektedir.
Zayıflama ilaçları, yağ emilimini ve iştahı azaltarak zayıflamaya katkı sağlar. Fakat bu ilaçların istenmeyen yan etkileride olabilir. Örneğin orlistat (Xenical, Thincal v.b) etken maddeli zayıflama ilaçları karaciğer ve böbrek fonksiyonlarını olumsuz etkileyebildiği gibi, bağırsak hareketlerinde anormallikler, ishal ve gaz gibi şikayetlere sebep olabilirler.
Obezite cerrahisi (Bariatrik cerrahi)
Obezite cerrahisi (bariatrik cerrahi), hastanın sindirim sistemine yapılan müdahale ile gıda alım miktarının fiziksel olarak kısıtlanması veya sindirim sürecinin değiştirilmesidir.
Kilo kaybı için uygulanan ameliyatların, ciddi riskleri olabileceği için VKİ 40 ve üzerinde hastalar için uygulanabilir. Eğer hastanın obeziteye bağlı sağlık riskleri yüksekse 35-39,9 arasında VKİ olan hastalara doktor onayı ile obezite cerrahisi uygulanabilir.
En çok uygulanan obezite cerrahisi yöntemleri şunlardır:
- Tüp mide ameliyatı
- Gastrik bypass
- Gastrik bant
- Mide balonu
- Mide botoksu
 30 veya daha fazla olması olarak tanımlanır. Yani vücutta aşırı yağ birikimi ve kilo fazlalığıdır.){kind=link}