Apendiks, karnın sağ alt tarafında, ince bağırsağın ve kalın bağırsakla birleştiği yerde bulunur. Apendiks, kalın bağırsağın ilk kısmına bağlı yaklaşık 10 cm uzunluğunda bir tip şeklindedir. Apendiksin iltihaplanması sonucu ortaya çıkan hastalık apandisit olarak adlandırılır. Apandisit, genellikle bakteriyel bir enfeksiyondan kaynaklanır.
4 yaşın altındaki çocuklarda nadir görülür. Ancak 4 – 17 yaş aralığında görülme sıklığı artmaktadır. Görülme sıklığı yaşla doğru orantılı artmaktadır. 0 – 4 yaş aralığında görülme sıklığı 10.000’de 2 civarındadır. Ancak, 4 – 17 yaş aralığında görülme sıklığı 10.000’de 24 civarına yükselmektedir. Şiddetli ve 24 saatten uzun süren karın ağrısı şikayetiyle polikliniğe başvuran çocukların yaklaşık %6′ sına apandisit teşhisi konulmaktadır. Kistik fibrozis gibi çocukları etkileyen bazı hastalıklarda, apandisit görülme sıklığı artmaktadır.
Çocuklarda apandisit belirtileri
Apandisit belirtileri çocuklarda yetişkinlerden farklı olabilir. En sık görülen belirti göbek çevresi ve karnın sağ alt tarafındaki ağrıdır. Karın ağrısına genellikle aşağıdaki belirtiler eşilik eder:
Rebound tepkisi (sağ alt karına uygulanan basının, birden bırakılması sonucu şiddetli, keskin ağrı), ayırıcı tanı için önemli bir belirtidir.
Çocuklarda apandisit belirtileri, yaş gruplarına göre bir takım farklılıklar göstermektedir. 6 yaş ve üzerinde belirtileri yetişkinlerle büyük benzerlik göstermektedir. Bu belirtiler karın ağrısı, iştahsızlık, ateş ve mide bulantısıdır. 2 yaşından küçük bebekler için apandisit genellikle karın ağrısı, kusmaya, karın şişliği, ishal ve ateşe neden olur. Bu yaş grubunda, diğer yaş gruplarına oranla çok daha sık rastlanan belirti karın şişliğidir. 2 ila 5 yaş arasındaki çocuklarda apandisit en sık karın ağrısı ve kusma ateş ve iştahsızlığa sebep olmaktadır.
Çocuklarda apandisit teşhisi
Apandisit teşhisi zor olabilir. Çünkü semptomlar gastroenterit, safra kesesi sorunları, mesane veya idrar yolu enfeksiyonu, Crohn hastalığı, gastrit, böbrek taşı, bağırsak enfeksiyonu ve yumurtalık sorunları gibi diğer hastalıkların semptomlarına benzerdir.
Apandisit teşhisi için doktorunuz öncelikle şikayetinizi dinleyip size sorular soracaktır. Sonrasında fizik muayene, kan ve görüntüleme testleri ile kesin tanı konulabilir. Hemogram, CRP gibi kan testleri enfeksiyon belirtilerini tespit etmek için faydalı olacaktır. Ayrıca ultrason veya bilgisayarlı tomografi gibi görüntüleme yöntemleriyle, batın için organların görüntülenerek, apandisit tanısının kesinleştirilmesi veya dışlanması konusunda önemli rol oynar.
Çocuklarda apandisit tedavisi
Apendiksin cerrahi olarak çıkarılmasını içeren bir apendektomi, hem çocuklarda hem de yetişkinlerde apandisit için standart tedavidir. Apandisit erken evrelerinde yakalanmazsa, apandisit yırtılabilir ve karın boşluğunu kaplayan zar olan peritonda enfeksiyona neden olabilir. Peritonit adı verilen bu enfeksiyon hızla yayılabilir ve potansiyel olarak ölüme neden olabilir.
Özellikle 5 yaşından küçük çocuklarda apandisit teşhisi yetişkinlerden daha zor olduğu için, bu yaş grubundaki apandisiti olan çocukların yaklaşık %35’inde tanı anında perfore olmuş (yırtılmış) bir apandisit vardır.
Perfore olmamış (yırtılmamış) apandisit için acil bir apendektomi en optimal tedavi olarak kabul edilmektedir. Apandisite erken müdahale edilmesinin komplikasyon riskini azalttığı ve hastanede yatış süresini kısalttığı yönünde olumlu veriler mevcuttur.
Perfore olmuş bir apandisit için iki seçenek mevcuttur. Enfeksiyonu tedavi etmek için uygun antibiyotikler kullanıldıktan sonra 24 saat içinde apendektomi uygulanması erken apendektomi olarak adlandırılır. Diğer yaklaşımda ise uygun antibiyotik tedavisiyle birlikte apendektomi birkaç hafta sonra gerçekleştirilmektedir. Hangi yöntemin uygulanacağına, çeşitli koşulları değerlendirerek hekiminiz karar verecektir.
Akut apandisit komplikasyonsuz olduğunda ve apandisit yırtılmadığında, yetişkinlerde cerrahiye alternatif olarak antibiyotiklerin kullanımını destekleyen kanıtlar artmaktadır ve son araştırmalar bunun pediatrik vakalarda doğru olup olmadığını da incelemiştir. Mart 2017’de Pediatrics dergisinde yayınlanan çalışmaların bir meta-analizi, verilerin akut komplike olmayan apandisitli çocuklarda ameliyatsız tedavinin güvenli ve etkili olduğunu gösterdiğini gösterdi.
Çalışmanın yazarları daha fazla araştırmaya ihtiyaç olduğunu söylüyorlar. Apendiksleri yırtılmamış çocuklarda apendektomiye karşı ameliyatsız tedaviyi araştıran birçok klinik çalışma yürütülmektedir.
