Fanconi anemisi, kalıtsal kemik iliği yetmezliği sendromları kategorisinde yer alan nadir bir genetik bozukluktur. Hastalık, adını bu hastalığı ilk olarak tanımlayan İsviçreli çocuk doktoru Guido Fanconi’den almıştır. Hastaların yarısı 10 yaşından önce teşhis edilirken, yaklaşık % 10’u yetişkin olarak teşhis edilir.
Gelişim geriliği, anormal başparmak ve / veya radyal kemik, anormal cilt pigmentasyonu, küçük gözler, anormal böbrek yapıları, kalp ve iskelet anomalileri gibi doğum kusurları olan hastalarda erken tanı kolaylaşır. Fanconi anemisi erkeklerde ve kadınlarda eşit olarak görülür, ve tüm etnik gruplarda bulunur. Fanconi anemisi dünya çapında 160.000 kişiden 1’inde görülür. Genellikle otozomal resesif bir genetik bozukluk olarak kalıtılır, ancak X’e bağlı kalıtım da bildirilmiştir. Fanconi aplastik anemi olarakta adlandırılmaktadır.
Bozukluk genellikle tüm kan hücrelerinin (kırmızı kan hücrelerinin, beyaz kan hücrelerinin ve trombositlerin) kemik iliğindeki üretimini etkileyen, ilerleyici bir eksiklikle ilişkilidir. Etkilenen bireylerde, akut miyeloid lösemi, miyelodisplastik sendrom, veya baş, boyun, deri, gastrointestinal sistem, genital sistem tümörleri geliştirme riskinde artış görülür.
Fanconi anemisi belirtileri
Fanconi anemisi olan hastalarda aşağıdaki belirtiler mevcuttur. Belirtiler görülme sıklıklarıyla birlikte listelenmektedir.
- Hipopigmente cilt pigmentasyon bozukluğu ve / veya café au lait lekeleri (>% 50)
- Boy kısalığı (% 50),
- Başparmak ve / veya radyal anomaliler (% 40),
- Anormal Gonadlar (% 30),
- Mikrosefali (% 25),
- Göz anomalileri (% 20),
- Yapısal böbrek kusurları (% 20),
- Düşük doğum ağırlığı (% 10),
- Gelişimsel gecikme (% 10)
- Anormal kulaklar veya işitme bozukluğu (% 10).
Fanconi anemisi nedenleri
Fanconi anemisi vakalarının yaklaşık %90’ı, üç genden biri olan FANCA , FANCC ve FANCG’deki mutasyonlardan kaynaklanmaktadır. Bu genler, fanconi anemisi çekirdek kompleksinin bileşenlerini üretmek için talimatlar sağlar. Fanconi anemisi çekirdek kompleksiyle ilişkili birçok genden herhangi birinde meydana gelen mutasyonlar, kompleksin işlevsiz olmasına ve tüm fanconi anemisi yolunu bozmasına neden olacaktır. Bu yolun bozulması, anormal hücre ölümüne veya anormal hücre büyümesine yol açabilecek bir DNA hasarına neden olur. Hücrelerin ölümü, kan hücrelerinde bir azalmaya ve fanconi anemisi ile ilişkili fiziksel anormalliklere neden olur. Kontrolsüz hücre büyümesi, akut miyeloid lösemi veya diğer kanserlerin gelişmesine yol açabilir.
Fanconi anemisi vakalarının çoğu otozomal resesif bir şekilde kalıtılır. Resesif genetik bozukluklar, bir birey, her ebeveynden birer tane olmak üzere, aynı özellik için anormal bir genin iki kopyasını miras aldığında ortaya çıkar. Bir kişi, bir normal gen, bir anormal gen miras alırsa, kişi hastalık için bir taşıyıcı olacaktır ancak genellikle semptom göstermeyecektir. Taşıyıcı iki ebeveynin hem değişmiş geni geçme hem de etkilenen bir çocuğa sahip olma riski her hamilelikte % 25’tir. Ebeveynler gibi taşıyıcı olan bir çocuğa sahip olma riski her hamilelikte % 50’dir. Bir çocuğun her iki ebeveynden de normal gen alma şansı % 25’tir. Risk erkekler ve kadınlar için aynıdır.
Yakın akraba olan ebeveynlerin, akraba olmayan ebeveynlere göre aynı anormal geni taşıma şansı daha yüksektir, bu da resesif genetik bozukluğu olan çocuklara sahip olma riskini artırır.
Aşağıdaki genlerdeki mutasyonlar da fanconi anemisine neden olur ve otozomal resesif bir şekilde miras alınır: BRCA2, BRIP1, FANCB, FANCD2, FANCE, FANCF, FANCI, ERCC4, FANCL, FANCM, PALB2, RAD51C, SLX4 ve UBE2T
Fanconi anemisi teşhisi
Fanconi anemisini teşhis etmek için kanda veya fibroblastlarda kromozom kırılması veya germ hattı mutasyon analizi kullanılır.
Fanconi anemisi teşhisinde aşağıdaki testler kullanılabilir:
- Tam kan sayımı: Fanconi anemisinde, tam kan sayımı, trilineage pansitopeniyi ortaya çıkarabilir veya yalnızca yaşa göre makrositik olan kırmızı kan hücrelerini gösterebilir. Makrositoz, trombositopeni ve / veya lökopeni tam gelişmiş aplaziden önce gelebilir.
- Kromozom kırılma testi: Kromozom kırılması genellikle, DEB veya MMC gibi DNA çapraz bağlayıcılarının varlığında periferik kan T hücresi mitojen ile uyarılan lenfositlerin kısa süreli kültürlerinde incelenir; bu ajanlar, Fanconi anemi homozigot hücrelerinde artan sayıda kırılma, boşluk, yeniden düzenleme ve kuadraradiiye yol açar.
- Akış sitometrisi: Nitrojen mustard ve diğer klastojenlerle kültürlenen Fanconi anemi hücrelerinin akış sitometrisi G2 / M’de bir tutukluk olduğunu gösterir.
Fanconi anemisi tedavisi
Fanconi anemisi tedavisi, her bir bireyde görülen spesifik semptomlara yöneliktir. Tedavi, birden çok uzmanın görev aldığı ekibinin koordineli çabalarını gerektirebilir.
Kan transfüzyonu: Fanconi anemisinin sebep olduğu anemi ve / veya trombositopeni için eritrosit ve / veya trombosit uygulaması kullanılabilir.
Androjen (erkeklik hormonu) uygulaması: Fanconi anemili bireylerin yaklaşık % 50’sinde androjenler kan sayımını iyileştirir. En erken yanıt kırmızı hücrelerde görülür, hemoglobinde artış genellikle tedavinin ilk veya ikinci ayında meydana gelir. Beyaz hücre sayısındaki ve trombosit sayısındaki tepkiler değişkendir. Trombosit yanıtları genellikle eksiktir ve tedaviden birkaç ay geçmeden görülemeyebilir. İyileşme genellikle kırmızı hücre sayısında en fazladır. Zamanla tedaviye direnç gelişebilir.
Hematopoietik büyüme faktörleri: Granülosit koloni uyarıcı faktör (G-CSF) bazı kişilerde nötrofil sayısını artırabilir. Genellikle sadece eşlik eden hastalıklar sırasında destek amaçlı kullanılır.
Hematopoietik kök hücre transplantasyonu: Fanconi anemisinin hematolojik belirtileri için tek iyileştirici tedavidir. Donör kök hücreler kemik iliği, periferik kan veya kordon kanından elde edilebilir. İnsan lökosit antijeni (HLA) ile uyumlu kardeş donörü olanlar için hayat kalma oranı %80’den fazladır.
Kanser tedavisi: Fanconi anemisinde kemoterapi ve radyasyonla ilişkili artan toksisiteye ikincil olarak malignitelerin tedavisi zordur. Fanconi anemisi olanlarda, kemoterapi ilaçlarına yanıt diğer hastalara oranla daha kötüdür.
Cerrahi: Başparmak ve önkol kemiklerini etkileyenler gibi iskelet malformasyonlarını, kalp kusurlarını, trakeoözofageal fistül veya özofagus atrezisi gibi gastrointestinal anormallikleri ve anal atreziyi düzeltmek için cerrahi gerekebilir.
Bazı kimyasallar, fanconi anemili kişilerde kromozomal kırılma riskini artırabilir ve mümkün olduğunca kaçınılmalıdır. Bu kimyasallar arasında tütün dumanı, formaldehit, herbisitler ve benzin veya tiner gibi organik çözücüler bulunur.
Etkilenen bireyler ve aileleri için genetik danışmanlık önerilir.
